2 Yaş Çocuk Psiko-Sosyal Gelişimi
2 Yaş Çocuk Gelişimi; Motor, Bilişsel, Beslenme, Tuvalet Gelişimi ve Diğer Özellikleri
2 yaş çocukluk dönemi, bebeklikten çocukluğa geçiş dönemidir. Motor beceri, bilişsel ve psikolojik gelişim gösterirken aynı zamanda beslenme ve tuvalet eğitimi gibi kritik gelişimlerin de olduğu dönemdir. Yürümeye ve konuşmaya başlarlar, pasif ve bağımlı olmaktan kurtulmak isterler. Bu dönemdeki çocuklarda bağımsızlık ihtiyacının olduğu görülür. Her şeyi araştırmaya, ellemeye başladığında kısıtlamalarla karşılaşır. Engellenme gördüklerinde anne ve babaya karşı gelme, öfke krizleri, ağlamalar ve inatlaşmalar sıklıkla görülen durumlardır. Bu gibi durumlarda anne ile çocuk arasında bir çekişme süreci başlar, çocuk her ne kadar bağımsız olmaya çalışırsa çalışsın tek başına yapamadığını fark eder ve annenin yardımına muhtaç olduğunu anlar. Bu nedenle de boyun eğme ile baş kaldırma arasında sürüklenir durur.
Genellikle oyunlarını tek başlarına ve bağımsız oynarlar, iş birliği yapmazlar. Diğer çocuklarla sosyalleşmesini sağlayabilirsiniz fakat başkalarıyla oynamaya zorlamamalısınız. Hani oyuncakla oynamak istediğine dair seçimler sunabilirsiniz.
2 Yaş Çocuk Motor Gelişimi Nasıldır?
Fiziksel gelişim açısından kaba motor becerilerinde önceki aylara göre ilerlemeler olur. Koşabilir, tutunduğunda tek ayağının üzerinde durabilir, ayağıyla topa vurabilir, mobilyaların üzerlerine çıkabilir, merdivenlerden az yardımla inip çıkabilir. Kaba motor becerileri gibi ince motor becerileri de gelişmeye devam eder; 6 küpü üst üste koyup kule yapabilir, bir elini kullanmaya daha yatkın olabilir, çatal ve kaşığı önceki aylardan daha düzgün kullanabilir ve kalemle karalamalar yapabilir.
2 Yaş Çocuk Beslenme Gelişimi Nasıl Olur?
Çocukların psiko-sosyal gelişimlerinde beslenmenin önemli bir rolü vardır. Bu dönemden sonra çocukların anne sütünü alıp almama kararına güvenilmelidir ve çocuğa uygun hareket edilmelidir. Çocuk ve anne arasında beslenme konusunda çekişme devam eder. Çocukların memeyi istemediği ittirmesinden veya konuşarak belli etmesinden anlaşılabilir. Dikkat edilmesi gereken konu, çocuğun gerçekten anne sütüne ihtiyacının olması ya da olmaması ile anne memesini sakinleşmek için kullanıp kullanmamasıdır. Emmeyi sakinleşmek için çocuklara sunduğunuzda çocukların öz regülasyon (düzenleme) sağlamaları için başka alternatifler geliştirmesi engellenmiş olunur. Çocuklar baş etmekte zorlandığı duygular ve durumlarla karşılaştığında emerek duygusal olarak kendini düzenlemeye çalışır.
Ek gıdaya geçme sürecinde dikkat edilmesi gereken bazı hususlar vardır. Aile kurallarını öğrenme açısından yemek vakitlerinin belirli düzenler içerisinde ve mümkünse ailecek olması önemlidir. Çocuğun kendine ait tabağı, çatalı, kaşığı olması çocuktaki bağımsızlık duygusunu pekiştirir ve anne yardımının ufak yardımlarla devam ederken kendi yemeye çalışması özgüven duygusunu da geliştirir. Fakat yemek yerken bir yetişkin tarafından gözetim altında olması önemlidir. Çocuğunuz yemek yerken yerleri pisletebilir, masayı temiz kullanamayabilir, yemek yememek için direnebilir. Bu durumlarda çocuğa fırsat vermek, direncini azaltır ve anneyle bağını güçlendirir. Çocuk yeme düzeniyle ilgili direncini kırdıktan ve hevesini aldıktan sonra yine anneyle yemek yemeye devam edebilir.
2 Yaş Çocuk Zeka Gelişimi İçin Ne Yapmalı?
Psiko-sosyal gelişim deyince çocukların zeka kapasitesini arttırmayı es geçemeyiz. Öncelikle çocuğun zeka gelişimine ket vuran durumları engellemek gerekmektedir. Çocuklar televizyon, telefon veya tabletle geçirecekleri zamanlarda ailesinden alması gerekli olan duygulardan ve ilişkiden yoksun kalır. Çocuğun ebeveynleriyle kuracağı ilişkiye, onlardan alacağı koşulsuz sevgiye, şefkate, ve kabule ihtiyacı vardır. Teknoloji ile geçirdikleri zamanlarda bu ihtiyaçlarını karşılamak mümkün değildir. Ayrıca teknolojiyle geçirilen zaman beyin gelişimine olumsuz etki etmektedir. Amerikan Psikoloji Derneği 2 ile 5 yaş arasındaki çocukların ekran süresinin program içeriğinin özenle seçilmiş olması halinde günde 1 saati geçmemesi gerektiğini belirtmektedir.
Her çocuğun gelişimiyle birlikte zeka seviyesi de birbirinden farklıdır. Aileler, zeka gelişimine katkı sağlamak için birçok etkinlik yapabilir. Farklı dokulara temas etmesi ve birçok dokunun var olduğunu öğrenmesi sağlanabilir.
Örneğin patik, taş, su gibi farklı dokulara sahip maddelere birlikte dokunup sonrasında bunların yüzeyinin nasıl olduğuna dair kısa sohbetler yapabilirsiniz.
Bir torbanın içerisine farklı renklere sahip kartonları istediğiniz şekilde kestikten sonra sırayla torbadan kağıtları çekip farklı renklerin olduğunu onlara anlatabilirsiniz.
Farklı sesler çıkaran küçük müzik aletleriyle oynayabilirsiniz. Bu şekilde işitsel dikkatinin gelişmesine katkı sağlamış olursunuz.
Renkli oyun bloklarını uygun bölgelerden geçirme oyunları oynayarak ince motor becerilerinin ve el-göz koordinasyonunun gelişmesine yardımcı olabilirsiniz.
2 Yaş Çocuk Tuvalet Eğitimini Nasıl Vermeliyiz?
2 yaş dönemindeki çocukların psiko-sosyal gelişimleri düşünüldüğünde edinilen becerilerin en önemli kısmıdır tuvalet eğitimi. Tuvaletini istediği zaman tutup istediği zaman bırakabileceği bir döneme gelmiş olan çocuk, bağımsızlık ihtiyacı ile tuvalet durumunu ilişkilendirebilir. Dışkısına kendisinin en önemli parçası gibi düşünüp o şekilde davranabilir ve bırakmak istemeyebilir. Bu durumda annenin tutumu son derece önemlidir. Çocuğun temizliğine önem veren anneler bezini hemen temizlemek isterler, fakat çocuk pis bezinden memnundur. Çünkü kendi isteyerek yaptığı bir şeydir dışkısı ve zorlamamak gerekir. Annenin yapması gereken şey şudur aslında: “Aaa bezinde sana ait bazı şeyler görüyorum, bunu kendin yapmana bayıldım. Şimdi burayı temizleyelim ve yeniden küçük kakalar için yer açalım ne dersin?” gibi bir yaklaşımla dışkısının pis değil kıymetli, değerli olduğu belirtilmelidir. Çocuğunuz zamanla tuvaletini bezinde değil de tuvalete yapması gerektiğini yine oyunlaştırarak anlatırsanız, karşılıklı çekişmeleriniz son bulur ve çocuk dışkısını bırakmak için korkmaz.
2 Yaş Sendromu
2 yaş çocuklarında öfke krizleri görülebilir. Çocukların 2 yaşa girmesiyle birlikte bağımsızlık duygusuyla yetişkinlere olan bağımlılıkları azalır ve özgüven ile birlikte yapabileceklerinin sayısı artar. Birçok şeyi kendisi yapmak ister ve yardım teklif edilince öfkelenir ve reddeder. Bu dönemde çocuklarda öfke nöbetleri, ağlamalar, inatçı davranışlar, isyankarlıklar ve kararsızlıklar görülebilir. Bu zamanlarda çocukların kriz anları takip edilip belirlenmeli ve ihtiyacı karşılanmalıdır. Örneğin, karnı aç olduğunda öfkeleneceği biliniyorsa yemek ihtiyacı giderilebilir.
Bazı zamanlarda da isteklerinin yerine gelmediği için inatlaşmalar, ağlamalar, bağırmalar yaşanabilir. Bu zamanlarda aileler çocuklarla istediğinin neden olmadığına dair ikna etme çabasıyla uzun konuşmalardan ve açıklamalardan uzak durmalıdırlar. Çocuğun duygusunun, isteğinin veya ihtiyacının anlaşıldığını göstermek ve söylemek gerekir. Sonrasında kısa ve net bir şekilde sınır koyun ve koyulan bu sınırda kararlı olun.
Anne babaların, çocuklarıyla iletişim kurarken dikkat etmesi gereken noktalar şunlardır: Ona ne kadar özel ve değerli olduğunu hissettirebilmeniz için bolca sevgi vermelisiniz. Duygularındaki ani değişimler için sabır göstermelisiniz ve ona ayak uydurmalısınız. Çocuğunuza sınır koyabilmek ve kuralları öğretebilmek adına anne baba olarak tutarlı olmalısınız.
Psikolojik Danışman, Aile Danışmanı Büşra GÜRKALE
