Baş dönmesi hemen hemen her yaşta görülmesi mümkün olan, orta ve ileri yaş gruplarında sık, çocuklarda ise orta ve ileri yaş gruplarına kıyasla nadir görülen bir sağlık sorunudur. Bu rahatsızlık toplumda son derece yaygın şekilde görülmektedir. Vücutta yer alan çok sayıda ki farklı sisteme bağlı şekilde oluşabilmektedir. Kişinin çevresinde ki nesnelerin ya da kendisinin döndüğünü sanmasına sebep olan bu rahatsızlık mekâna bağlı oryantasyonun bozulmasından kaynaklanır. Bu rahatsızlık sersemlik gibi belirtilere yol açar. Kişinin kendisini hareket durumunda sanması ya da kişinin ayaklarının altında ki zeminin kayması gibi şikâyetler gelebilmektedir. Hastalıktan dolayı ortaya çıkan şikâyetler anlık olabileceği gibi gün boyunca da kendisini tekrarlayabilmektedir. Kişinin hareketleri oluşan şikâyetler üzerinde direkt etkilidir. Peki, baş dönmesinin nedenleri nelerdir?
Dengesiz olma durumu ya da dengesizlik olarak tanımlanan rahatsızlık, genel anlamda anlık olarak ortaya çıkmaktadır. Anlık olarak gerçekleşen rahatsızlıkta endişe duyulmasına gerek yoktur. Aksi yönde oluşan uzun süreli rahatsızlıkların neden kaynaklandığı muhakkak araştırılmalı ve tedavi sürecine başlanmalıdır. Acil servise başvuran hastalardan %20’i bu şikâyetle gelmektedir. Rahatsızlığın birbirinden farklı pek çok nedeni olabilmektedir. Bu rahatsızlık kişinin yaşam kalitesini de doğrudan etkisi altına almaktadır. Ani gelişen, tekrarlayan, uzun süren, şiddetli şekilde oluşan rahatsızlıklar için kesinlikle hekime başvurulması gerekir. Söz konusu rahatsızlıkla ilgili sıklıkla sorulan soruların tamamı ayrıntılı şekilde açıklanacaktır.
Baş Dönmesi Nedir?
Dengenin sağlanabilmesi adına vücutta yer alan sistemler bütününün birbiriyle uyum içerisinde ve sağlıklı şekilde çalışması gerekmektedir. Proprioseptif sistem, oküler sistem, vestibüler sistem ve de merkezi sinir sisteminden oluşan denge organları dengenin oluşması adına birbirinden farklı duyulardan gelmekte olan bilgilerin, denge merkezinde işlenerek motor yanıt verilmesi halinde dengenin oluşumunu sağlamaktadır. Bu durum da baş pozisyonu, kaslar, iç kulak, beyin, omurilik, eklemler ve iç organlardan gelmekte olan duyusal veriler sayesinde gerçekleşmektedir. Motor yanıt sistemi sayesinde kişi farkında olmadan birbirinden farklı vücut hareketleri gerçekleştirerek dengesini korur. Bu sistemlerden kaynaklı bir ya da birden fazla rahatsızlık kişide baş dönmesi hissine yol açmaktadır.
Hareket yanılsaması olarak öne çıkan rahatsızlıkta kişi var olmayan bir hareketi hisseder, çevresinde ki nesnelerin ya da kendisinin hareket ettiğini düşünür. Çevresine göre dengesini koruyamayan yani sağlayamayan kişi karakterize baş dönmesi yaşamaktadır. Bu durum oldukça sık gözlemlenir. Bu rahatsızlığı olan hastalar genellikle farklı şekilde şikâyetler dile getirmektedir. Genel olarak zeminin ayakaltında kayması, her tarafın dönmesi, kafa içinin boşalması, göz kararması, tek bir yöne doğru kayma en fazla rastlanan şikâyetlerdendir. Kişileri gündelik hayatını doğrudan etkileyen ve durma noktasına getiren rahatsızlık, birbirinden farklı nedenlerden oluşabilmektedir.
Baş Dönmesinin Nedenleri Nelerdir?
Baş dönmesinin nedenleri; kulak, beyin, kalp sorunlarıyla farklı nörolojik sorunlardan kaynaklanır. Bu rahatsızlığın oluşumunda yoğun strese maruz kalmak, alkol kullanımı, ilaçlar, rol oynayabilmektedir. Anemi, ani tansiyon değişimi, kulak enfeksiyonları, sıcak, uzun süre susuz kalmak, aşırı egzersiz, yol tutması da rahatsızlığın sebeplerinden sadece birkaç tanesidir. Sık şekilde gözlemlenen rahatsızlığın nedenleri şu şekildedir:
- Periferik Vertigo: Periferik vertigo kaynaklı baş dönmesi dış veya iç orta kulakta yani beyin dışı nedenlerin etkilenmesinden dolayı oluşabilmektedir. Baş hareket ettirildiğinde şiddetli şekilde rahatsızlığın açığa çıkması yanında kusma ve bulantıyı da beraberinde getirmektedir. Genellikle metabolik rahatsızlıklar, hipertiroid, hipoglisemi, yüksek tansiyon, iskelet ya da kas sisteminde ortaya çıkan rahatsızlıklara bağlı şekilde gelişir.
- Metabolik Hastalıklar: Karaciğer, kalp, tiroit hastalıklarına ek olarak bazı ilaç kullanımlarına bağlı gerçekleşmektedir. Kalp kapakçığı hastalıkları, kalp yetmezliği, ritim bozukluğu, tansiyon, diyabet, düzensiz kan şekeri de bu rahatsızlığı tetikler.
- Enfeksiyon: Grip ya da soğuk algınlığı gibi enfeksiyonlar rahatsızlığa yol açabilmektedir. Enfeksiyonun türüne göre rahatsızlığın boyutu da değişmektedir.
- Beyin Tümörü: Beyin tümörü her yaşta görülebilmektedir ve rahatsızlığa neden olmaktadır. Travmalardan hemen sonra açığa çıkabilen rahatsızlık zaman içerisinde de oluşabilir.
- Psikolojik Rahatsızlıklar: Panik atak, yoğun stres, depresyon, anksiyete bozukluk dibi pek çok durum rahatsızlığa sebep olabilmektedir.
Ani Baş Dönmesinin Tanısı Nasıl Koyulur?
Baş dönmesi sadece bir belirtidir, hastalık değildir. Rahatsızlık şikâyetiyle gelen hastanın öncelikle öyküsü dinlendir daha sonra fiziki muayene gerçekleştirilir. Bulgular değerlendirildikten sonra gerekli olması halinde radyolojik testler ve ek laboratuvar testleri yapılır. Kulak, iç kulak, beyin ve beyincik yapıları ayrıntılı şekilde incelemeye tabii tutulur. Hormonal düzen ile enfeksiyon varlığı incelenir. İncelenen verilerin ardından rahatsızlığa karşı tanı konulmaktadır.
Bu rahatsızlık genel olarak kendiliğinden geçse de uygulanacak olan tedavi rahatsızlığa neden olan hastalığın iyileştirilmesine yönelik uygulanır. Birbirinden farklı sağlık sorunlarından kaynaklanabilen rahatsızlık, odak hastalıktan kaynaklı bir semptamik bulgudur. Kesin çözüme ulaşmak ve tedaviyi başarılı kılmak için altta yatan rahatsızlık bulunmalıdır. İnme ve kalp krizi gibi ciddi durumlardan kaynaklanıyorsa muhakkak acil şekilde müdahale edilmelidir. Bu rahatsızlığa susuzluk gibi durumlar da neden olabilmektedir, IV sıvılarıyla tedavi gerçekleştirilir.
Sağlıklı günler dileriz…
