Hangi yaşta hangi durumda olursak olalım hepimiz hayattan bir şeyler öğreniriz. Küçükken öğrendiklerimiz ile büyürken öğrendiklerimiz arasında değişen çok şey vardır. Peki değişen nedir? Zaman mı, kişiler mi, olaylar mı, düşünceler mi? Aslında HEPSİ. Tüm bu gelişimler bize öğrenmişlik katar ve bakış açısı oluşturur. Bakış açımızı etkileyen faktörler arasında alınan eğitimler, aile kuralları, öğrendiğimiz önyargılar, kültürel değerler ve hatta hayattan beklentimiz bile vardır. Tüm bu öğrenilenler bakış açımızı etkiler, bakış açısı da hayatımızı. Yani hayatımız bakış açımızla gelişir, anlamlanır. Kendimizi ve olayları nasıl anlamlandırıyorsak gerçeği de o sanırız; halbuki her şey nötr yani objektiftir. Örneğin 2020 yılında olmamız gerçektir, bu yılı nasıl değerlendirdiğimiz ise bakış açımızdır. Pek çok felaketle süren 2020 yılını tamamen kötü ya da arada güzel şeyler de oldu gibi değerlendirmemiz bakış açımızı yansıtır.
Bakış Açısının Hayatımızdaki Yeri
-‘Sadece ben mi değişeceğim, o hiç çabalamıyor.’ İlişkinizi kurtarmak isteyen aynı zamanda sizsiniz.
-‘Aramızı bozan onun bu inatçı tutumu.’ Onun bu inatçı tutumu hangi olay karşısında?
-‘Dişlerimi çürüten çikolata.’ Dişlerinizi çürüten sadece çikolata mı yoksa fırçalamamanız mı?
-‘Sınavda hoca düşük puan verdi.’ Sonucunuzu etkileyen öğretmeninizin size takmış olması mı yeterince çalışmamanız mı?
-‘ Ben 10 kg ağırlığı senin gibi taşıyamam.’ Ağırlığı taşıyamamanızın sebebi (fiziksel bir pürüz yoksa) taşıyamayacak olduğunuza inanmanız olmasın?
Olaylar değişir ama yaşanırken tektir, bizim onlara nasıl anlam verdiğimizle şekil alır. Her insanın hayata bakış açısı da bu yüzden farklıdır. Çünkü herkesin çevresinden gördüğü ve öğrendiği şeyler farklıdır. Bunun yanı sıra sosyal rollerimizi de unutmayalım. Hepimizin birden fazla rolü vardır; anne-baba rolü, çocuk rolü, kardeş rolü, eş rolü, çalışan-iş veren rolü, arkadaş rolü… Gördüğünüz gibi tek bir olay karşısında pek çok yönden bakabiliriz bu duruma. Her zaman sabit bir bakış açımız da olmayabilir. Nasıl mı? Örneğin, 5 yıl önce yaşadığınız olayı düşünün. O zamanlar kendinize hak veriyor olabilirdiniz, ama belki de şimdi pişmansınız ve keşke diyorsunuz. Hayata karşı baktığımız bir penceredir bakış açısı; hangi pencereyi ne zaman kullanacağımızın kesin bir hükmü yoktur, ama seçim tamamen sizin elinizdedir. Pencerenin yüksekliği ve genişliği ne kadar büyükse, olaylara ve hayatınıza bakış açınız o kadar büyür, genişler.
Şimdi düşünmeye kendinizden başlayın: sizin olaylara verdiğiniz tepkiler nasıl değişkense diğerlerinin de farklı görüş ve düşünceleri olduğunu unutmayın. Bir olay karşısında farklı tepki aldığınızda hemen gerilmeyin, farklı bakış açısı olabileceğini hatırlayın. Bunu yaptığınızda etrafınıza da otomatik olarak saygı göstermiş ve aynı zamanda saygı görmüş olacaksınız. Karşılıklı olarak düşüncelerinizi öğrenin, birbirinizi nasıl etkileyeceğinizi ve birbirinizden neler öğrenebileceğinizi seyredin.
- ‘Eğer hayatımı mahvedebiliyorsam düzeltebilir miyim?’
- ‘Daha fazlasını nasıl yaparım?’
- ‘Hayatımı değiştirebilir miyim?’
- ‘Hayata nasıl bakıyorum?’
diye hiç düşündünüz mü?
Bu zamana kadar bilinçli ya da bilinçsiz bir şekilde hayata bir pencereden baktığınızın artık farkındasınız. Pencerenizi genişleterek hayatı farklı görebileceğinizi de öğrendiniz. Peki,
Nasıl Genişleteceğiz Bu Pencereyi?
- Öncelikle araştırın. Kendinizi eğitmek ve farklı görüş açıları için bilgi almanızı sağlar. Bu yazıyı okuyor olmanız bile araştırmaya başladığınızın göstergesidir, tebrik ederim 🙂
- Seyahat edin. Değişik kültürler, insanlar, inançlar görmeniz yeni perspektifler edinmenizi sağlar. Kendinizde yeni yönler keşfetmenizi sağlar.
- Düşüncelerinizi fark edin. Bir durum karşısında neler düşünürsünüz liste yapın. Üzerine yeniden düşünün, neden bu yönü seçtiniz yorumlayın. Kendinize yönelik farkındalığınızı arttırın, değişime yol açın.
- Sosyal hayatınızı düşünün. Çevreniz belli bir durum karşısında nasıl tepki veriyor gözlemleyin, sonra kendi düşüncelerinizi yeniden değerlendirin. Çevrenizden öğreneceğiniz çok şey olduğunu unutmayın. Arkadaşlarınızın bakış açısından bakmaya çalışın.
- Hobi edinin. Düşünce ve duygu dünyamızı değiştirecek pek çok hobi vardır, hangisi size en uygun? Alternatifler neler olabilir düşünün ve zenginleşmeye başlayın.
- Hayal edin. Bir olay hayal edin ve ne tepki vereceğinizi düşünün. Sizi mutlu eden ve mutlu etmeyen sonuçlarını düşünün, şimdi hangisi sonuca göre hareket etmek istersiniz? 🙂
Özetle, herkesin kendine özgü düşünceleri vardır ve bu düşünceler davranışlarını şekillendirir. Herkesin farklı fikri olduğu için en önemlisi saygılı olmak ve insanların bakış açılarından olayları anlamlandırmaktır. Yaşadıklarımız ve çevremiz bize pek çok şey öğretir, bakışımızı geliştirir. Nasıl ki önceki yaşadıklarımızı yeniden yaşamak istemiyorsak bir şeyler öğrenmişiz demektir ve bakış açımız değişmiş demektir. Bakış açınızın nasıl etkileri olduğunu görmek isterseniz sabah uyandıktan gece yatıncaya kadar yaşadıklarınızı düşünün, ertesi gün ise gülümseyerek başlayın güne ve gece yatıncaya kadar gülümsemeyi sürdürün. Tek bir günde hayatınızda neler değişecek göreceksiniz 🙂
Psikolojik Danışman Büşra Gürkale
