Bergamot Nedir?
Bilimsel ismi citrus bergamia olan bergamot, portakal ile çok yakın bir akrabalığa sahiptir. Bu bitkinin anayurdu Himalayaların güney etekleri ve Güney Çin olarak bilinmektedir. Avrupa, bergamotu 17. Yüzyıldan bu yana tanımaktadır. Aşırı sıcak bölgelerde yetişmekte olan bergamot, Güney İtalya’da çok yaygın bir biçimde yetiştirilmektedir. Peki ülkemizde bergamot nedir, nerede yetişir? Türkiye’de Doğu Akdeniz bölgesinin kıyı kesimlerinde; Hatay, Mersin ve Adana illerinde yetişmektedir. Güncel olarak en çok Antalya ilimizde yetişen bergamotun, Türkçe kökeni ise bey armudu olarak bilinmektedir. Açık sarı renge sahip olan meyvesinin boyu 7 ile 10 santim arasında ve armut biçimli şekli ile kendine özgü bir görüntüye sahiptir. Dalları epey dikenlidir. Narenciye bitkilerinin, bu ailenin arasında soğuğa en az dayanıklı olan bitkidir.
Bergamot nasıl bir meyvedir? Meyvesinin kabuğu adeta kabartmalı bir sanat eserini andırırken, armut veya küre biçimli görüntüsüyle limonu andırmaktadır. Ekşimsi bir tada sahip olan meyve, çoğunlukla yenmemektedir. Hoş bir kokusu olan yağının ise acı bir tadı vardır. Pek çok kişinin çaya eklenmesi ile tanıdığı bergamot, gün geçtikçe diğer yönleri ile daha çok insanın ilgisini çekmekte, yaygın bir kullanım türü oluşturmaktadır. Bergamot faydaları günümüzün doğal şifa ve sağlık kategorisinin çeşitli önemli noktalarında devreye girmekte, pek çok bireyin ihtiyaç duyduğu bir kaynak haline gelmektedir.
Bergamot Faydaları Nelerdir?
Çoğunlukla yalnız çay ile olan alakasını bilen bireylerin bergamot üzerindeki ilgi ve alakası gitgide artmaktadır. Peki, bu meşhur faydaları arasında neler bulunmaktadır? İşte bergamot faydaları;
- Polifenoller bakımından zengin olması sebebiyle antioksidan görevi görmekte olan bergamot, insan vücudunu zararlı maddelerden, toksinlerden korumakta, bağışıklık sistemini güçlendirmektedir.
- Sahip olduğu hoş kokusuyla vücut üzerinde aromaterapi işlevi taşımakta, stres ve gerginliğin hafiflemesini sağlamaktadır. Koku tedavisi olarak adlandırılan bu özelliği ile sıkça tercih edilmektedir.
- Stresten dolayı oluşan uykusuzluk problemini çözüme kavuşturan bergamot, özel olarak çay şeklinde tüketilerek sinir, asabiyet ve huzursuzluk gibi negatif ruh hallerini pozitif olarak çözüme kavuşturmaktadır.
- Antioksidan niteliği ile damar tıkanıklıklarına, kalp ve damar hastalıklarına adeta bir kalkan oluşturmaktadır. Bu kuvvetli özelliği ile kötü kolesterol için bir önlem konumuna da sahiptir.
- Yine antioksidan özelliği ile cilt sağlığında da gözler önünde olan bergamot, vücuttaki zararlı maddeleri atması sayesinde tam anlamıyla yaşlanmaya karşı koymaktadır. Buna ek olarak bu özellik, kansere karşı korumada da etki etmektedir.
- Birçok insanın bildiği üzere, özel olarak çayı tüketildiği zaman kilo vermede, zayıflamada büyük rol oynamaktadır. Bu sebepten ötürü diyet listelerinin olmazsa olmazı olarak görülmektedir.
- Az oranda taşıdığı kafein sayesinde vücuttaki enerjiyi artırmaktadır, fakat yine de aşırı ve sık tüketimi de tavsiye edilmemektedir.
- Bergamot faydaları arasında, bulundurduğu yararlı maddeler ile sindirim sistemini düzenli çalışmaya teşvik ederken kabızlık, hazımsızlık gibi durumlarda da fayda sağlamaktadır. Fakat tekrar altını çizmek gerekirse, aşırıya kaçma durumunda ishal gibi problemleri de beraberinde getirebilmektedir.
- Bergamot yağı banyo suyuna ilave edildiğinde ateş düşürebilme etkisine sahiptir.
- Antiseptik özellikleri sebebiyle yağ şeklinde kullanıp buhar banyosu yapılır ise ağız kokusu problemlerine ve ağız içerisindeki yaralara iyi gelmektedir.
- Aromaterapi görevi ile masajlarda dahi kullanılabilen bergamot yağı, antiseptik özelliği sayesinde sabunlarda da kullanılmakta, stresten dolayı oluşan ağrıları hızlı bir şekilde geçirebilmektedir.
Bu faydalarının yanında bergamotun içindeki bazı maddeleri;
- Eterli yağ
- %40 linalil asetat
- Limonen
- Terpin
- Bergapten bisabolen
- Nerol
Şeklinde sıralayabiliriz.
Bergamot Nasıl ve Nerelerde Kullanılır?
Bergamot meyvesinin kabuğundan çıkartılan eterli yağından faydalanılabilmektedir. Akışkan bir yağ olan bergamot yağı, uzun bir müddet dinlenmesi için bırakıldığı zaman dibine sarı renkte kamfer yağı çökmektedir. Bergamot yağı, masaj yağı olarak kullanılabilmektedir. Büzücü özelliğe sahiptir, antiseptiktir. Yağlı ve sivilceli deriler için kullanılabilmektedir.
Tekrar belirtmek gerekirse bergamotun en yaygın kullanımı siyah çayın içerisine ilave edildiği halidir. Ve bu da gerek marketlerden, gerekse aktarlardan rahat bir şekilde elde edilebilmektedir. Fakat yalnızca bergamot ile yapılan bergamot çayı da mevcuttur. Bu çay da aktarlar üzerinden temin edilebilmektedir.
Bergamot Çayı Nasıl Yapılır?
Malzemeler
- 2 çay kaşığı kadar bergamot tohumu ya da yaprağı,
- Şayet kabuğunu kullanacaksanız 1 çay kaşığı yeterli olacaktır.
- Ve yanında 1 su bardağı su…
Yapılışı
- Marketten veya aktardan alınmış olan bergamot çayının kabuklarını, yapraklarını ya da tohumu alınır.
- Kaynatılmış olan 1 su bardağı suyun üstüne ilave edilir.
- Demlenmesi açısından 5-10 dakika kadar beklenir.
- Ardından süzülür. İçerisine tatlandırmak adına bal veya limon eklenebilir.
- Aroma yoğunluğunu artırmak için isteğe bağlı olarak demleme süresi uzatılabilir.
Bergamotun farklı kullanım alanları;
- Parfüm endüstrisinde geniş bir kullanım alanına sahiptir.
- Aroma verebildiğinden ilaç sanayisinde de faydalanılmaktadır.
- Gıda sanayisinde çok önemli bir konumdadır. Bisküvi, çay, pastalar, şekerlemeler ve tatlılara katılmaktadır.
Bergamotun Yan Etkileri ve Dikkat Edilmesi Gereken Hususlar
Kimi insanlar bergamot yağından yapılmış olan güneş yağlarına karşı aşırı hassastır. Deri üzerinde kahverengi lekeler oluşturabilmektedir. Bergamot eterli yağı, deriyi UV ışınlarına duyarlı hale getirdiği için bergamot yağı ile yapılan masajdan sonra güneş banyosu yapılması tavsiye edilmemektedir.
Bergamot çay olarak tüketildiğinde aşırı tüketimden kaçınıp içilmesi gerekmektedir. Şöyle ki; şayet her gün bergamot çayı içiyorsanız kesinlikle 5 ile 6 günde bir 1 hafta ara vermeniz ve gün içerisinde 1 veya 2 fincandan fazla içmemeniz gerekmektedir. Eğer bergamotlu siyah çay içiyorsanız, fincan adedini arttırabilirsiniz fakat yine yoğun tüketimden kaçmalı, tekrar aralıklı tüketim halinde olmalısınız. Aksi halde bergamot özel olarak kadınlarda adet düzensizliğine sebep olmakta ve regl dönemlerinde ağrı oluşturmaktadır.
Farklı yan etkilerini belirtmek gerekirse; ishal, baş ağrısı, uykusuzluk, mide bulantısı ve daha ciddi durumlarda ise kalp ritminde düzen bozuklukları oluşturabileceği söylenmektedir.
Tüm bunların haricinde tabii ki neredeyse her içecek ve yiyecekte olduğu üzere, kronik ve ciddi rahatsızlık yaşıyorsanız, emzirme veya gebelik dönemindeyseniz uzmanınızla ya da doktorunuzla iletişime geçmeden, gözetimi altında olmadan kullanıp tüketmemelisiniz.
Netice olarak, bergamot da diğer bitkilerde olduğu üzere kararında ve ölçüsünü aşmadan kullanıp tüketmeli, sağlık durumunuzu riske edebilecek her türlü durumdan kaçınmalısınız.
Sağlıklı günler dileriz.
