Diyabet Nedir?
Diyabette egzersiz vücudun yeterli insülini üretememesi ya da mevcut insülinin yanlış kullanılması sonucu ortaya çıkan ilerleyici bir metabolizma hastalığıdır. Hasta bireylerde kandaki şeker miktarı oldukça yüksektir. Yaygın görülen iki tipinden Tip I diyabette pankreas yeteri kadar insülin üretemez ve insülin yetmezliği meydana gelir, Tip II diyabette ise dokular insüline duyarsızdır ve insülin rezistansı oluşur.
Diyabet ve Egzersiz
Egzersizin psikolojik durumu, kalp dolaşım sistemi ve metabolizmayı etkilediği çeşitli çalışmalarla kanıtlanmıştır; kan şekerini düşürmesi yönüyle diyabetin kontrolünde çok önemlidir.
Düzenli egzersizin hem diyabet riskini azalttığı hem de tedavinin bir parçası olduğu birçok çalışma ile gösterilmiştir.
Diyabette Egzersiz Faydaları – Egzersizin Özellikle Diyabetteki Faydaları
- İnsülin hassasiyetini artırır, vücut karbonhidratı işlemek için normalden daha az insüline ihtiyaç duyar. Böylece, insüline bağımlı olmayan hastalarda kullanılan ilaç miktarı azaltılabilir.
-
Kan şekerinin kontrolü daha kolay sağlanır: Egzersiz yapmaya başlandığında kan şekeri ve diyet takibi daha düzenli yapılır.
- Kan basıncını ve kalp damar tıkanıklığına yol açan kolesterolü düşürerek kalp damar hastalıkları riskini azaltır.
- Kasların, besinlerin parçalanması sonucu oluşan şekeri kullanmasını hızlandırarak kan şekerini düşürür.
- Özellikle, fazla kilolu hastalarda egzersiz ile harcanan enerjinin artması vücut ağırlığının azalmasına yardımcı olur.
Egzersizler Ne Zaman, Hangi Sıklıkta Yapılmalı?
Egzersiz için en uygun zaman, yemekten sonraki 1-2 saattir. Böylece besinlerden alınan şeker vücut tarafından kolaylıkla kullanılır ve kan şekeri düzeyinin kontrolü sağlanır. Aç karnına yapılan egzersiz tercih edilmemelidir.
Egzersiz planlı bir şekilde haftada en az 3-4 kez yapılmalıdır.
Amerikan Diyabet Derneği, haftada 150 dk orta şiddette egzersiz öneriyor. Bu süre dengeli bir şekilde bölünebilir.
Diyabet egzersizlerinde devamlılık önem arz etmektedir. Egzersizlere düzenli devam edilmelidir.
Diyabette Egzersizin Süresi ve Tipi
Kısa süreli egzersizlerde kaslar kandaki şeker olan glikozu kullanmazlar. Etkin bir egzersiz en az 20-30 dakika sürmelidir. Egzersiz programında mutlaka ısınma, germe, fiziksel aktivite ve soğuma aşamaları bulunmalıdır.
Tüm vücudu çalıştıran egzersiz tipleri tercih edilmelidir (yürüme, koşma, yüzme tercihi gibi.) Son zamanlarda yapılan çalışmalarda direnç egzersizlerinin de diyabet riskinin önlenmesi ve tedavisinde kullanılabileceği görülmüştür.
Egzersiz Sırasında Dikkat!
- Egzersiz sırasında özellikle ayaklara dikkat edilmelidir. Yumuşak ve uygun spor ayakkabılar, pamuklu çoraplar tercih edilmelidir. Egzersiz öncesi ve sonrasında ayaklar mutlaka kontrol edilmelidir.
- Egzersiz boyunca yeteri kadar su içilmelidir.
- Tip II diyabetlilerde nöropati adı verilen sinir hastalığı görülebilir. Bu hastalarda sıcak veya soğuğa dayanıklılığın azalması nedeniyle çok sıcak veya çok soğuk ortamlarda egzersiz yapılmamalıdır.
- Özellikle Tip I diyabetlilerde ağırlık kaldırma aktiviteleri kalp ve gözlerde olumsuz etkilere neden olur. Ağırlık çalışmaları, düşük ağırlıkla çok tekrarlı olacak şekilde yapılmalıdır.
- Egzersiz sırasında nefes kesinlikle tutulmamalıdır.
- Egzersiz öncesinde ve sonrasında kan şekeri kontrol edilmelidir.
Hasta, egzersiz yapmak için herhangi bir engeli olup olmadığı hakkında mutlaka doktora danışmalı; engel bulunmayan durumlarda, keyif aldığı egzersizlere yer verilen ve kendisine özel egzersiz programı oluşturulması için fizyoterapiste başvurmalıdır.
Fizyoterapist Emine Özge İpşir
