E Vitamini Nedir?
E vitamini nedir; antioksidan özelliği ile bilinen ve besinlerde doğal olarak bulunan bir vitamindir.
E vitaminin beslenmedeki önemi, 1922 senesinde Evans ve Bisho tarafından yürütülen bir araştırmada keşfedilmiş. Araştırmada kullanılan hayvanların diyetlerinden e vitamini çıkartıldığında üreme bozuklukları görülmüş, yeniden e vitamini eklendiğinde üreme yeteneklerini tekrar kazandıkları anlaşılmış. Bunun üzerine 1936 yılında vitamin buğday embriyosundan ayrılmış ve Latince’de “yavru yapma” anlamına gelen “tokoferol” adı verilmiştir.
E vitamini sadece bitkiler tarafından sentezlenen 4’ü tokoferol, 4‘ü tokotrienol olmak üzere 8 farklı formu bulunan bir vitamindir. Bunlardan α-tokoferol olanı insan ihtiyacını karşılayan formudur. α-tokoferol formu ısıya ve asitlere oldukça dayanıklıdır. Diğer formaları; Yağda kızartma, fırında sıcağa maruz kalma, tahılların öğütülmesi ve beyazlatılması, ısıtma, pişirme, soğutma gibi aşamalarda tahrip olmakta ve E vitamini kayıpları yaşanmaktadır.
Vitamin E vücutta kas, kalp, testis ve adrenal gibi birçok dokuda bulunur. İnce bağırsaklardan %20-80 oranında yağ parçacıkları içinde lenf sistemine emilerek dolaşıma geçer, karaciğer ve vücut yağlarında depolanır. Kullanılmayan kısmı dışkıyla atılır.
E Vitamini Eksikliğinde Neler Görülür?
E vitamini günlük olarak aldığımız besinlerde yeterli miktarda bulunduğundan insanlarda yetersizlik belirtileri nadir olarak görülmektedir. Ancak e vitaminin vücutta emilebilmesi için yağa ihtiyacı olduğundan; kistik fibrozis, safra kanalı tıkanıklığı gibi yağ emilim bozulduğu hastalarda ve prematüre yeni doğan bebeklerde eksiklik görülme ihtimali vardır. Bilim insanları yetersizliğinde oluşacak komplikasyonları belirlemek için hayvanlarda deneysel olarak eksiklik oluşturmuşlar ve sonucunda;
- Sinir sistemi bozuklukları,
- Embriyoda anormaliler,
- Dişi farelerde ölü gebelikler, erkek farelerde ise kısırlık,
- Görmede sorunlar,
- Bağışıklık sistemi değişiklikleri,
- Kalp ve diğer kaslarda bozukluk gibi belirtiler gözlemlemişlerdir.
E Vitamini Gereksinimi Ne Kadardır?
E vitamini gereksinmesi, diyetin içerdiği çoklu doymamış yağ asitlerine (bitkisel sıvı yağlara) göre değişmektedir. Yani kişi ne kadar çoklu doymamış yağ asidi yüksek besleniyorsa o kadar E vitamini almalıdır.
Belirlenen günlük gereksinim erkeklerde 10 mg, kadınlarda 8 mg ve çocuklarda 3-10 mg’dır.
E Vitaminin Faydaları Nelerdir?
E vitaminin vücutta birçok görevi vardır. Bunlardan bazıları;
- E vitamini oksidasyonu önler. Serbest radikallerin hücreye zarar vermesini engelleyerek vücutta antioksidan olarak görev alır.
- Kalp hastalığına karşı Damar içeresindeki akışkanlığı sağlayarak kan pıhtılaşmasını önler.
- Alzhemier gibi nörolojik hastalıkların oluşmasını geciktirici etkileri vardır.
- Vücutta olağandışı hücre üremesini önleyerek tümör oluşumunu engeller. Kansere karşı
- Cilt yaralarının iyileşmesini hızlandırır, cildin nem dengesini korur ve kırışıklığı önler.
E Vitamini Hangi Besinlerde Bulunur?
Doğada ve besinlerde bol miktarda bulunan e vitamini; çoğu besin maddeleri işlenir ve hazırlanırken tahrip olur. E vitamini;
- Zeytinyağı, Ayçiçek yağı gibi bitkisel yağlar,
- Tahıl taneleri,
- Fındık, ceviz, badem gibi yağlı tohumlar,
- Ispanak, tere, maydanoz, marul, brokoli gibi yeşil yapraklı sebzeler,
- Kuru baklagiller
- Yumurta sarısı
- Az miktarda süt ve süt ürünlerinde bulunur.
E Vitamini Takviyesi Alınmalı Mıdır?
E vitamini takviyelerini eczanelerde bulabilirsiniz. Fakat E vitamini gereksinimini sağlıklı, dengeli bir beslenme ile sağlayabileceğimiz için ekstra bir takviyeye gerek yoktur. Eğer E vitamini kaynağı olan besinleri tüketmenizde bir sakınca varsa veya yağ emilim bozukluğu hastalığından kaynaklı E vitamini yetersizliğiniz varsa bir hekime danışarak takviye alabilirsiniz. Hekime danışmadan bağışıklık sistemini güçlendirmek veya hastalıklardan korunmak amaçlı kontrolsüz ve bilinçsiz alınan takviyeler kesinlikle önerilmemektedir. Ayrıca gereğinde fazla alınan vitamin minerallerin de sağlık üzerine olumsuz etkileri bilinmektedir.
