İçindekiler
Gebe ve Emziren Kadınlar Covid 19 Aşısı Olabilir mi?
Covid 19 aşı için yeni aşılama grupları açıldıkça akıllarımıza takılan konulardan biri haline geldi “Gebe ve emziren kadınlar Covid 19 aşısı yaptırabilir mi?”. Birçok gebe veya emziren kadın aşı sırası gelmesine rağmen kararsızlıklar yaşamakta. Gebe ve emziren kadınlar için Covid-19 aşısı güvenli ve etkili midir? Bu konuda yapılmış bir çalışma bulunuyor mu? Akıllarda soru işareti bırakan bu konuya birlikte bakalım.
Gebeler Covid 19 Aşısı Olmalı Mı?
Dünya Sağlık Örgütü (DSÖ), gebe kadınlar için COVID-19 aşısının kullanımının fayda-risk analizi yapılarak değerlendirilmesini tavsiye eder. Fayda-risk analizi için;
- COVID-19’a maruz kalma riskiniz,
- Ağır hastalık riskleri,
Aşının bilinen faydaları ve hamilelik sırasında aşıların güvenliği hakkında sınırlı ancak artan kanıtları göz önüne alarak fayda- risk analizi yapabilirsiniz.
Peki Amerikan Enfeksiyon Derneği’nin görüşü nedir? Amerikan Enfeksiyon Derneği gebe kadınların Covid-19 olma durumunda ciddi hastalıklara maruz kalma riskinin fazla olduğunu belirtmektedir. Tüm bunlardan yola çıkarak Amerikan Enfeksiyon Derneği gebelerin aşı yaptırmasının yararlı olacağını bildirir. Royal College of Obstetricians and Gynaecologists (RCOG) bu konuda riskli grupta ise gebelerin aşı olmasını söylemiştir. Ancak RCOG yayınını 28 Mayıs 2021 tarihinde güncellemiş. RCOG son yayınladığı makalede; Aşılama ve Bağışıklama Ortak Komitesi’nin (JCVI) tavsiyesine yer vermiştir. JCVI, Covid-19 aşılarının hamile kadınlara yaş gruplarına uygun olarak sıralarının açıldığında yapılması gerektiğini belirtmekte.
Ülkemizde Maternal-Fetal Tıp ve Perinatoloji Derneği; COVID-19 aşılarının, yararları ve riskleri hakkında yeterince bilgilendirildikten sonra tüm gebe kadınlara aşılama imkânı sunulması gerektiğini söyler.
Covid-19 Aşısı Gebelerde Güvenli ve Etkili Midir?
Bu aşıların vücutta nasıl çalıştığına bağlı olarak uzmanlar, hamile olan insanlar için risk oluşturma ihtimalinin düşük olduğuna inanıyor. Bununla birlikte, hamile kişilerde COVID-19 aşılarının güvenliği hakkında şu anda sınırlı veri bulunmaktadır. RCOG bu konuda Birleşik Krallıkta az sayıda veri olduğunu bildirmekte. Ancak Amerikan Birleşik Devletleri’nden elde edilen 100.000’den fazla gebe kadının Pfizer-BioNTech ve Moderna gibi mRNA aşılarıyla aşılandığı veriler bulunmaktadır. Bu verilere göre aşılar gebelerde herhangi bir güvenlik endişesine yol açmamıştır. Ancak aşıların güvenirlik ve etkinliğine bakılan büyük çaplı klinik çalışmalarda gebeler yer almamaktadır. Bu nedenle aşıların gebelerde işe yaradığını kesin olarak söylemek mümkün değildir. Bir başka taraftan bakarsak aşıların gebelerde etkili korumayı sağlamayacağını söylemek için de geçerli kaynak bulunmamaktadır. Yan etkileri konusunda ise gebelerde daha kötü yan etki oluştuğuna dair hiçbir gösterge bulunmamakta. Aşılama ve Bağışıklama Ortak Komitesi COVID-19 aşılarının, gebe kadınlara veya bebeğe zararlı olduğu bilinen bileşenler içermediğini söylemekte.
Gebelikte Aşılamanın Faydası Var Mıdır?
Amerikan Enfeksiyon Derneği (CDC) konu ile ilgili yayınını 16 Haziran 2021 tarihinde yayınlamış. Gebe kadınların gebe olmayanlara göre Covid-19 enfeksiyonu pozitif olma olasılıklarının daha yüksek olduğunu ve daha ciddi şekilde hastalanabileceklerini belirtmekte. Yani gebeler daha fazla Covid-19 olabilir ve daha ağır geçirebilirler. CDC yayınında Covid-19 olan gebelerin erken doğum riskinin arttığını, solumun desteğine daha fazla ihtiyaç duyduklarını ve birçok ciddi olumsuzluğu beraberinde getirdiğini belirtmekte. RCOG’da aynı görüşü paylaşmakta ve özellikle gebeliğin son haftalarında Covid-19 olanlarda ciddi riskler olduğunu söylemektedir. Covid-19 olan gebelerde gebeliğin sonlarında kadınların erken doğum yapma olasılığının iki ila üç kat daha fazla olduğunu ve bu durumun bebeklerinin uzun vadeli sağlığını etkileyebileceğini belirtmekte.
Uluslararası derneklere göre aşının faydaları ise; hamile kadın için ciddi hastalıkta azalma, bebek için ölü doğum ve erken doğum riskinde azalma, savunmasız aile üyelerine bulaşmayı potansiyel olarak azaltmaktadır.
Gebelikte Ne Zaman Covid-19 Aşı Olabilirim?
Dernekler aşılama için gebeliğin herhangi bir zamanında uygun olacağını bildirmektedir. Ancak bebeğin gelişimi için önemli olan ilk üç ay aşılamanızı ertelemeniz önerilir. İlk dozunuzu 12. haftadan sonrasına planlayabilirsiniz. Covid-19 pozitif olmanın son üç ayda riskli olduğunu biliyoruz bu sebeple aşılama son üç aydan önce bir tarihte yapılması da yararlı olacaktır. Kısacası covid-19 aşılaması için önerilen zaman 12.-27. haftalar arasıdır. Ülkemizde Maternal-Fetal Tıp ve Perinatoloji Derneği aşının gebeliğin ilk üç ayında uygulanmamasının tercih edilmesini belirtmekte.
Emziren Kadın Aşı Olabilir Mi?
Dünya Sağlık Örgütü emziren kadınlara aşılamanın önerildiğini söylemektedir. Dernekler aşınızı sırası geldiğinde olabileceğinizi söyler. Aşı sonrası hemen emzirmeye devam edebileceğinizi belirtmektedir. Sütü sağıp atmaya veya emzirmeye ara vermeye gerek yoktur.
Amerikan Enfeksiyon Derneği (CDC); bu aşıların vücutta nasıl çalıştığına bağlı olarak, COVID-19 aşılarının emziren kadınlar veya bebekleri için bir risk olmadığı söylemekte. Bu nedenle CDC emziren kadınların aşı olabileceğini bildirir. Son raporlara göre, COVID-19 mRNA aşılarından birini olan emziren kişilerin anne sütlerinde bebeklerini korumaya yardımcı olabilecek antikorlar olduğunu göstermiştir. Bu antikorların bebeğe nasıl bir koruma sağlayabileceğini belirlemek için daha fazla veriye ihtiyaç vardır.
Ülkemizde Sağlık Bakanlığı ve Maternal-Fetal Tıp ve Perinatoloji Derneği emziren kadınlar ve COVID-19’u ağır geçirme riski yüksek olan emziren kadınlara kendi istekleri halinde aşı uygulanabileceğini bildirmekte.
Gebe Kalmayı Planlıyorsam Aşı Olabilir Miyim?
Gebe kalmayı planlıyorsanız aşı olabilirsiniz. CDC, COVID-19 aşısı öncesinde rutin gebelik testi önermez. Gebe kalmaya çalışıyorsanız, COVID-19 aşı olduktan sonra gebelikten kaçınmanıza gerek yoktur. Dernekler mümkünse gebe kalmadan önce iki doz aşınızı tamamlamanızı önerir. Bir doz aşı yaptırdıktan sonra (dozlar arasında) gebe olduğunuzu öğrenirseniz, önerilen süreden sonra ikinci dozu almak, gebeliğin 12. haftasından sonrayı beklemek veya beklememek için doktorunuza danışmalısınız.
Tüp Bebek Tedavisi Görüyorsam Aşı Olabilir Miyim?
Tüp bebek tedavisi sırasında COVID aşısı yaptırabilirsiniz. RCOG, bazı kişilerin aşıdan sonraki birkaç gün içinde küçük yan etkiler yaşayabileceğini göz önünde bulundurarak aşınızın zamanlamasını dikkatle almanızı önerir.
COVID-19 Aşısı Doğurganlığı Etkiler Mi?
COVID-19 aşılarının doğurganlığı etkileyeceğini gösteren hiçbir kanıt yoktur. Mevcut aşıların kadınların doğurganlığı üzerinde herhangi bir etkiye neden olacağı bir mekanizma yoktur. Aşılanan kadınların doğurganlık sorunları yaşadığına dair kanıt bulunmamaktadır. Şu anda, COVID-19 aşıları da dahil olmak üzere herhangi bir aşının kadın veya erkek doğurganlık sorunlarına, yani hamile kalma sorunlarına neden olduğuna dair bir kanıtta yoktur. Covid-19 mRNA aşıları canlı virüs aşıları değildir ve insan DNA’sına müdahale edemez .
Hangi Aşıyı Olduğum Önemli Mi?
Aşılama ve Bağışıklama Ortak Komitesi 19 Nisan 2021 tarihinde yayınladığı makalede gebe kadınlara Pfizer-BioNTech veya Moderna mRNA aşılarının sunulmasını önermektedir. Ülkemizde Maternal-Fetal Tıp ve Perinatoloji Derneği; gebe kadınlara mRNA (Pfizer, BioNTech) ve inaktif virüs aşılarının (Sinovac) uygulanabileceğini söylemektedir.
Aşı Yan Etkileri Neler?
Tüm ilaçlar gibi, aşılar da yan etkilere neden olabilir. Bunlar genellikle hafiftir ve uzun sürmez. Mevcut Covid-19 aşılarından herhangi birini aldıktan sonra, özellikle iki doz gerektiren aşılar için ikinci dozdan sonra yan etkiler ortaya çıkabilir. Gebeler aşı olduktan sonra gebe olmayanlara göre farklı yan etkiler göstermemiştir. Aşıdan sonraki ilk veya iki gün içinde çok yaygın yan etkiler şunlardır:
- Enjeksiyon yapılan kolunuzda ağrı veya hassasiyet,
- Yorgunluk
- Baş ağrısı, ağrı ve titreme.
- Ayrıca grip tarzı bulgular görülebilir.
Ateşiniz 38 derece ve üzerinde olursa doktorunuza danışarak parol alabilirsiniz.
Aşılamadan yaklaşık 4 gün ila 4 hafta sonra aşağıdakilerden herhangi birini yaşarsanız. Acilen tıbbi yardım almalısınız:
- Ağrı kesicilerin yardımcı olmadığı veya giderek kötüleşen şiddetli bir baş ağrısı,
- Yatarken veya eğilirken artan veya aşağıdakilerin eşlik edebileceği olağandışı bir baş ağrısı,
- Bulanık görme, bulantı ve kusma,
- Konuşmanızda zorluk,
- Zayıflık, uyuşukluk veya nöbetler,
- Yeni başlayan, açıklanamayan morarma veya kanama,
- Nefes darlığı, göğüs ağrısı, bacak şişmesi veya uzun süren karın ağrısı.
Aşı Olmak veya Olmamak Sizin Kararınızdır!
Dernekler gebe veya emziren kadınların aşı olmasında sakınca görmez. Karar verirken sağlık uzmanınız ile görüşebilirsiniz. Sağlık uzmanınızla görüşebileceğiniz temel hususlar şunları içermelidir;
- Covid-19’a neden olan virüse maruz kalma olasılığınız nedir?
- Covid-19’un sizin için riskleri ve bebeğiniz için potansiyel riskler
- Covid-19 aşıları hakkında bilinenler:
- Vücutta koruma geliştirmek için ne kadar iyi çalışırlar?
- Aşının bilinen yan etkileri
- Hamilelik sırasında COVID-19 aşısının güvenliği hakkında sınırlı ancak artan bilgiler
Aşılamanın antikorları bebeğe nasıl geçirebileceği. Son raporlar, hamilelik sırasında (çoğunlukla üçüncü trimesterde) COVID-19 mRNA aşısı alan kişilerin, bebeklerinde doğumdan sonra korunmalarına yardımcı olabilecek antikorlar geçirdiğini göstermiştir.
Sağlık dolu zamanlara…
Doğum Koçu ve Kadın Doğum Hemşiresi Kamer SAYGIN
Doula Nedir? Doğum İçin Gerekli Midir?
