Gilaburu Faydaları: Diyetisyen Gözünden

Gilaburu Nedir?

gilaburu faydaları

Geçmişten günümüze Anadolu kültüründe birçok bitki halk sağlığı için kullanılmıştır. Gilaburu (Viburnum opulus L.) meyvesi de halkın şifalı olarak tanımladığı özellikle böbrek taşlarının düşürülmesi için yaygın olarak kullanılsa da romatizmal hastalıklarda, adet düzensizliklerinde, kabakulakta, kas spazmlarını tedavi etmede başvurduğu bitkilerdendir. Ülkemizde başta Kayseri olmak üzere Erzurum, Artvin, Trabzon, Sakarya, Kahramanmaraş, Sivas gibi illerde doğal olarak yetişmektedir. Her yörede farklı farklı isimler alır. Girabolu, kirebolu, gileburu, geleboru, gilabada, giraboğlu, gildar, giligili bunlardan bazılarıdır. Farklı isimlerle anılsa da gilaburu pek çok faydaları olan bir meyvedir.

Dünya’da da genel olarak Kuzey Afrika ormanlarının çevresinde, Avrupa’da Amerika’da Sibirya’da, Ermenistan’da Türkmenistan’da bulunmaktadır. Cranberry, Cherry-wood, White elder, Rose elder, Red elder gibi isimlerle bilinmektedir. Boyları genellikle 2-4 metre arasında değişen çok yıllık, çalı formundaki bu ağaçlar 25-50 meyveli küçük salkımlar oluşturur. İlkbaharda beyaz çiçek açan ağacın meyveleri hamken yeşil sonbaharda olgunlaşınca kırmızı renk alır. Acımsı, buruk bir tadı vardır ancak geleneksel olarak karanlık ve serin bir yerde 3 ay gibi bir süre suda bekletilip fermente edilerek bu tat biraz olsa da kırılır. Sonrasında ezilip, suyu çıkarılıp su ile seyreltilerek tüketilebildiği gibi çekirdekleri ile bütün olarak da yenilebilmektedir.

Her geçen gün doğal olanın daha sağlıklı ve yan etkilerinin daha az olduğuna duyulan inancın artmasıyla girabolu üzerine yapılan bilimsel çalışmalarda artmıştır. Girabolunun taze ve kuru meyvesi, çekirdeği, yaprakları ve kabukları üzerine birçok çalışma yapılmıştır.

Gilaburu Meyvesi Besin Değerleri

Taze gilaburu meyvelerinin yaklaşık %85 ini su oluşturur. İçerisinde;

İçeriğindeki bu maddeler antikansorojen, antimikrobiyal ve antioksidan özellik gösterir. Antioksidanlar vücudumuzdaki serbest radikalleri temizleyerek hücre hasarını önler. Önemli antioksidanlardan biri olan β-karoten ve likopen de gilaburu içerisinde önemli miktarlarda bulunur. β-karoten doymamış yağların okside olmasını engelleyerek serbest radikal oluşumunu önler. Likopen ise karetenoidler içerisindeki en güçlü antioksidandır. Gilaburu, özellikle potasyumdan zengin olmakla birlikte, fosfor, kalsiyum, magnezyum, demir gibi mineralleri de içerir. Vitamin olarak A, E ve C vitaminlerini içerir. C vitamini içeriğinin birçok besinden daha yüksek olduğu bilinmektedir. Geleneksel olarak fermente edilen meyvede probiyotik laktik asit bakterilerinin bulunduğu ve fenolik bileşiklerin artmış olduğu da gösterilmiştir. Gilabolu meyvesinin çekirdeğinde ise yüksek miktarda oleik ve linoleik yağ asitleri bulunur.

Gilaburu Faydaları Nelerdir?

Peki, her yöreye göre farklı isimlerle anılan gilaburu meyvesinin faydaları nelerdir?

  1. Vücutta aşırı yağ birikimi ile karakterize olan obezitede içeriğindeki yüksek miktarlarda bulunan fenolik bileşiklerin lipit metabolizmasını düzenleyerek anti-obezitik bir etki gösterdiği bildirilmiştir.
  2. İçerisinde bulunan çeşitli fitobileşikler bazı gram pozitif ve gram negatif patojenik bakterilere karşı antibakteriyel etki gösterir. Bunun yanında içerisindeki probiyotik laktik asit bakterileri ile birlikte de insan sağlığına faydalı fonksiyonel bir besin olabileceği belirtilmiştir.
  3. Mide mukozası ve duodenal mukoza üzerinde koruyucu etkisi vardır.
  4. Tnf-a, IL-6 gibi sitokinlerin salınımını azaltarak kronik inflamasyonun neden olduğu romatoid artrit, astım, irritabl bağırsak hastalığı ve osteoporozun önlenmesinde de etkili olabileceği düşünülmektedir.
  5. Güçlü bir antioksidan kaynağı olan gilaburu vücut direncini arttırır.
  6. Yapılan bir çalışmada kolon kanserine karşı koruyucu olduğu belirtilmektedir. Kolon kanserinin başlangıcında kullanılan gilaburu suyunun tümör lezyonunu azalttığı ve tümörlerin ilerlemesini yavaşlattığı bulunmuştur.
  7. Kalp gücünü arttırmaktadır. Bozulan kan basıncını düzenleyerek hipertansiyona iyi gelmektedir.
  8. DNA hasarına karşı koruyucudur.
  9. Ürolitiyazis ya da nefrolitiyazis olarak isimlendirilen böbrek taşı hastalığında ağrı ve sancı hissettirmeden taşın kimyasal olarak çözünmesini sağlayarak idrar yolları ile atılmasını sağlamaktadır. Yapılan çalışmalar sodyum oksalat kaynaklı böbrek taşlarında ve hafif – orta düzey hipositratürik taşların tedavisinde yararlı olduğunu göstermiştir.
  10. Gevşetici, antispazmodik özellikleri ile uterus kasılmalarını azaltarak adet öncesi ağrıları azaltır. Adet kanamalarını azaltmaktadır. Endometriyozisin tedavisinde de kullanılabilmektedir. İtalya’da düşük önleyici olarak Bulgaristan’da kanamayı azaltıcı olarak kullanılmaktadır.
  11. Kas ağrılarına iyi gelmektedir. Özellikle geceleri uyku sırasında gelişen kas kramplarında girebolunun antispazmodik özelliğinden faydalanılmaktadır.
  12. Yüksek antioksidan ve fenolik madde içeriği karaciğer ve safra hastalıklarında da faydalıdır.
  13. Alzheimer hastalığına karşı koruyucudur.
  14. Dermatolojik yaralarda, egzamalarda girabolu ağacının gövde kabukları harici olarak kullanılmaktadır.
  15. Çiçek ve meyvelerinin ağız ve diş iltihapları, boğaz ağrısı için suda kaynatıldığı belirtilmektedir.
  16. Kuzey Amerika’da da kabakulak ve göz hastalıklarında kullanıldığı bilinmektedir.
  17. Bunların yanı sıra diyabette, uyku bozuklukları ve sinir hastalıklarında, hemoroid ve prostat içinde kullanıldığı belirtilmektedir.

Faydalı olması dileğimle…
Diyetisyen Akgül Cingöz

Exit mobile version