Laktoz İntoleransı Nedir?
Süt şekeri olarak da bilinen laktoz, glukoz ile galaktozun bir araya gelmesiyle oluşan disakkarit yapıda bir şekerdir. Genel anlamıyla süt ya da süt ile üretilmiş ürünleri sindirememek ya da sindiriminde güçlük yaşamaktır. Süt intoleransı, laktoz intoleransı veya laktoz eksikliği olarak da isimlendirilen bu durum dünyada sıklıkla karşılaşılan sindirim bozukluklarından biridir. Dünya üzerinde yaşayan her on insandan birinin laktoz sindirimine ilişkin sorun yaşadığı tahmin edilmektedir.
Neden Gelişir?
Süt veya süt ürünleriyle sindirim sistemine alınan laktozun, barsaklardan emilebilmesi için ince barsak yüzeyinde bulunan laktaz enzimiyle parçalanması gerekir. İnce barsak yeterli seviyelerde laktaz enzimi üretemediğinde laktoz intoleransı ortaya çıkmaktadır. Laktoz malabsorbsiyonu veya hipolaktazi, düşük laktaz aktivitesinin neden olduğu yaygın bir durumdur. Vücuda alınan laktozu sindirmeye yetecek kadar laktaz yoksa genellikle kişiyi rahatsız eden bazı bulgular ortaya çıkar.
Belirtileri Nelerdir?
Laktoz intoleransının belirtileri kullanılan süt ürününün miktarına, çeşidine bağlı olarak değişir ve her insanda farklı şiddette seyredebilir. Bununla birlikte tolere edilebilen laktoz miktarı da kişiden kişiye değişiklik gösterebilmektedir. Belirtiler laktozlu yiyeceklerin alınmasından sonra hangi semptomların ortaya çıktığına ve bu yiyeceklerin diyetten çıkarılmasıyla ortadan kaybolan semptomlarla belirlenir. İntoleransı olan bireylerde laktoz alımıyla ilk 48 saat içinde şişkinlik, abdominal distansiyon, gaz, kramp tarzında karın ağrısı, sulu ve asitli ishal, bulantı ortaya çıkar. Bazı hastalarda kabızlık ön planda olmakla birlikte özellikle çocuklarda tekrarlayan karın ağrısı, laktoz intoleransının önemli bir nedenidir.
Bu belirgin semptomlar dışında malnutrisyon ve kilo kaybı görülebilir. Nedeni tam olarak bilinmemekle birlikte laktaz aktivitesi çok düşük olan her insanda belirti oluşmayabilir. Laktoz intoleransı hayati bir sorun yaratmasa da rahatsızlık verici bir durum oluşturabilir.
Peki Sizin Laktoz İntoleransınız Var Mı ?
Laktoz intoleransının tanısı laktoz tolerans testi, soluk testi, barsak biopsisi gibi yöntemlerle elde edilen klinik bulgular ile belirlenir. Bu testlerin yanı sıra yetişkinlerde evde kendin yap testi ile de pratik şekilde belirlenebilir.
Peki Evde Kendin Yap Testi Nedir Nasıl Uygulanır?
Birkaç gün laktoz içeren besinleri tüketmeyip daha sonra 2 bardak yağsız süt içilir. Eğer karın ağrısı ve yakınmalar ortaya çıkıyor ise laktoz intoleransınız var demektir. Ancak ciddi ve kesin bir tanı istenir ise bazı laboratuvar incelemelerinin yapılması gerekebilir.
Laktoz İntoleransı Tedavisi ve Beslenme
Laktoz intoleransının tedavisi kolaydır. En etkin yöntem laktoz içeren besinlerin özellikle sütün diyetten çıkarılmasıdır. Ancak bu besinler tüketilecekse de laktoz damlaları, laktoz tabletleri ve kapsülleriyle elde edilen laktozlı ürünlerin tüketilmesi daha uygundur ve tedaviye de yardımcı olabilmektedir.
Laktoz intoleransınız varsa beslenmenizde yapacağınız bazı değişiklikler ile bu süreci rahatça atlatmanızı sağlayabilirsiniz. Peki bu değişiklikler nelerdir?
- Laktoz içeriği yüksek olan süt ve süt ürünleri diyetten çıkarılmalı veya kısıtlanmalıdır.
- Laktoz miktarı düşük sert peynirler ve yoğurt, kefir gibi fermente süt ürünleri daha rahat tolere edilir. Bu besinler diyete azar azar eklenerek semptomların gelişip gelişmediği izlenir, sorun yoksa tolere edilebilir dozlarda diyete eklenebilir.
- Beslenme planlarken günlük kalsiyum gereksiniminin karşılandığına emin olunmalıdır. Günlük kalsiyum miktarı hesaplanmalı ve alınan miktar ihtiyaçtan az ise kalsiyum desteği yapılmalıdır.
- Kalsiyumun en iyi kaynaklarından sayılan süt ve süt ürünlerinden kısıtlı bir diyete, yeterli kalsiyum alımını sağlanmak için kalsiyumdan zengin başka kaynakların eklenmesi gerekir. Bamya, brokoli gibi yeşil sebzeler, fıstık, ceviz, bazı kuru baklagiller ve sardalye, alabalık gibi balıklar kalsiyumdan zengin besinlerdir.
- Süt ve süt ürünlerinin yanı sıra hazır çorbalar, bazı tavuk içeren ürünler, hazır salata sosları, gofret, kek, bisküvi gibi gıdalar da gizli laktoz kaynakları olarak kabul edilmektedir.
- Ekmek ve diğer fırın ürünleri gibi hamur işi besinler de dikkatli tüketilmelidir.
- Besinlerin etiketlerini dikkatli okuyabilmek önemlidir. Etiket bilgilerinde, peynir altı suyu, süt yan ürünleri ve yağsız süt tozları bulunan ürünler laktoz içermektedir.
- İki haftalık laktoz kısıtlamasını takiben yakınmaları ortadan kalkan hastanın tolere edebildiği laktoz miktarını saptamak için yavaş yavaş diyete laktozlu besin eklenir ve tolere edilebilen miktar kadar süt ve süt ürünleri günlük olarak tüketilebilir.
Sağlıklı günler dilerim…
