Yaşlanma Nedir?
Ana rahminde başlayan ve ölünceye dek devam eden, geri dönüşümü olmayan, biyolojik, psikolojik ve sosyolojik boyutlara sahip olan süreçlerin her biri ve bunlardan doğan ve ömür boyu devam eden toplam. Aslında biz yaşamımızın her anında yaşlanırız. Doğum günlerinde de ‘bir yıl daha yaşlandım‘ deriz. Yani yaşlanma bir süreçtir.
Başarılı Yaşlanma
Bireyin kendi istekleri ve kararları doğrultusunda, her yaşam döneminde seçtiği veya toplumun beklediği bireysel yaşam ödevleri olarak tanımlanan hedeflerine erişmesinden elde ettiği maddi ve manevi kazançlarından çıkardığı bireysel anlam ve bunların toplum açısından yararlarını içerir.
Hastalıkların olmayışı, mental sağlığın iyi olma durumu ve aktif bir yaşam tarzı benimsenmesi olarak da tanımlanabilir.
Sağlıklı Yaşlanma
Sağlığın (fiziksel, sosyal, ruhsal iyilik halinin) bağımsız yaşayabilme yetisinin yaşam kalitesinin korunması ve daha iyi hale getirilmesi yaşam süreçleri arasında geçişlerin başarılı sağlanması için imkanların ömür boyu optimize edilmesi olarak tanımlanır.
Aktif Yaşlanma
Yaşlıların günlük yaşamlarında yaşam kalitelerini artırmak için sağlık, sosyal, ekonomik ve kültürel aktivitelere katılımlarını esas alır. Bireyin günlük yaşam aktivitelerine katılımını açıklar. (yemek yeme, banyo yapma, alışveriş yapma, arkadaşları ile buluşabilmesi vb.)
Yaşlılık
Sosyal ve kültürel faktörlere göre tanımı zamana ve mekana göre değişen toplumsal bir tasarım olan bir yaşam döneminin adı. Bazı toplumlarda yaşlı tecrübe sahibi, bilge biri olarak görülürken bazı toplumlarda ise hastalıklı, ayak bağı olarak görülüyordu. Yaşlılar heterojen bir gruptur. 70 yaşında bir kişi bağımsız, günlük yaşam aktivitelerini rahatlıkla kendisi yapabilirken; diğer taraftan 70 yaşındaki bir başka kişi başkalarından yardım isteyebilir.
Ülkemizde bazı kurumlarda kolaylık sağlanması adına (hastanelerdeki yaşlı önceliği, yaşlıların ücretsiz toplu taşımayı kullanmaları vb.) 65 yaş ve üzeri kişiler yaşlı olarak kabul edilmiştir. Dünya Sağlık Örgütü’ne göre ise 80-99 yaş arası yaşlı olarak kabul edilmektedir. Doğuşta beklenen yaşam süresi 78,6 yıl oldu. En yaşlı il Sinop oldu.
Yaşlı nüfus, doğum oranlarının düşmesi ve insan ömrünün uzamasıyla birlikte artmıştır. Yaşlı nüfus son 5 yılda % 21,9 arttı.
Biyolojik Yaşlanma
Zamanla doku ve hücrelerin olumsuz yönde değişim göstermesidir. Yaşa bağlı olarak görme ve işitme bozuklukları, derinin kırışması ve kas kitlesinin azalması biyolojik yaşlanmaya örnek olarak verilebilir.
Ekonomik Yaşlanma
Kişinin yaşlılıkta maddi durumuna bağlı olarak yaşam tarzının değişmesidir. Çalışan bir kişinin emekli olması gibi.
Psikolojik Yaşlanma
Yaşa bağlı olarak davranışsal uyum yeteneğinin azalmasıdır. Yaşın ilerlemesiyle beraber kişi karamsar ve daha alıngan olabilmektedir.
Sosyolojik Yaşlanma
Kişinin var olan sosyal huy ve rollerinin yaşla beraber değişmesidir. Bu çoğu zaman yaşlılarda sorunlara neden olmaktadır. Hayattan zevk alamamalarına ve kendilerini hayattan soyutlamalarına neden olmaktadır.
Gerontoloji
Yaşlanma ve yaşlılık süreçlerine ilişkin bilimsel araştırmaları gerçekleştiren, bulgulara dayalı olarak aktif yaşlanma politikaları üreten, yaşlanma ve yaşlılıkla ilgili var olan teorik yaklaşımları değerlendiren ve yenilerini oluşturan, uygulamalı çalışmaları sürdüren, toplumsal yaşam içinde sadece yaşlıları değil, tüm kuşakların yaşlanma süreçlerine ilişkin interdisipliner bir perspektifle sosyal, ekonomik, kültürel boyutları analiz eden bilim dalıdır. (ulusal meslek standardı).
Gerontoloji terimi ilk defa 1903 yılında Rus bilim adamı İlya Meçnikov tarafından kullanılmıştır.
Peki, Hayvanlarda Yaşlılık Nasıldır?
Böcekler
Böcekler yuvalarına bir saldırı gerçekleştiğinde, grubun en yaşlı üyesini bir kalkan olarak kullanırlar.
Kurtlar
Kurtlar grubun en yaşlı üyesini korurlar. Çünkü bir saldırı anında savunmanın nasıl yapıldığını, tehlikenin nereden ve nasıl geldiğini en iyi bilen kurt, grubun en tecrübelisi yani en yaşlı üyesidir.
Şempanzeler
Bir tehlike anında genç şempanzeler en yaşlı şempanzeni taklit ederler. Yaşlı şempanzenin tecrübesine güvenilir.
Gerontolog Berika Mücella Emiroğlu
