Gonartroz Nedir?
Diz Osteoartriti ya da diğer adıyla gonartroz; diz eklemi ve çevresindeki dokuları etkileyen bir organ hastalığıdır. Gonartrozda kemik doku, sinovyum, menisküs, periartiküler kaslar ve kartilaj doku hasarı görülür. Yaşla beraber gonartroz görülme sıklığı artar. Kadınlarda erkeklere göre daha sık görüldüğü belirtilmiştir. Ayrıca genetik faktörler, obezite, kemik dansitesi (yoğunluk), eklem yaralanması ve kas güçsüzlüğü gonartroz için risk faktörleridir. Gonartroz oluşum sebebi multifaktöriyeldir ve hastalığın ortaya çıkışında risk faktörleri etkilidir.
Gonartroz Belirtileri ve Bulguları
Ağrı, efüzyon (ödem), harekette kısıtlılık, eklem instabilitesi, kas atrofisi, eklemde tutukluk, krepitasyon (eklemden gelen ses) gonartrozun başlıca semptom ve bulgularıdır. Gonartrozlu bireyler yürüme, merdiven inip çıkma, oturmadan ayağa kalkma gibi günlük aktivitelerde zorluk yaşarlar. Ağrı, genelde dizin iç kısmında tarif edilse de tüm dizde hissedilir/lokalizedir. Hastalar aktivite ile artan istirahatle azalan bir ağrıdan bahseder. Bazen istirahatte ve gece dahi ağrı hissedilebilmektedir.
Tanı Nasıl Konulur?
Gonartroz/Diz osteoartrit tanısı öykü, klinik değerlendirme, radyografik görüntüleme ve laboratuvar bulgularının birlikte değerlendirilmesiyle konulur. Radyografik görüntülemede eklem aralığının daraldığı, eklemde harabiyet ve kemikte deformite varlığı bulunur.
Yapılan çalışmalarda eklem harabiyet düzeyi ile hissedilen ağrı seviyesi arasında her zaman doğrusal bir ilişki olmadığı belirtilmiştir. Yani eklem harabiyetinin fazla olması ağrı şiddetinin çok olacağı anlamına gelmemektedir.
Gonartroz Tedavisi – Fizyoterapisi
Gonartroz tedavisi konservatif olarak başlar. Konservatif tedaviden yanıt alınamazsa cerrahiye başvurulur. Eklem içine yapılan enjeksiyonlar da cerrahi öncesi denenen tedavi yöntemleridir. Konservatif tedavide fizyoterapi önemli bir yer tutar. Fizyoterapi ile bireyin semptomlarının azaltılıp yaşam kalitesini artırmak hedeflenir.
Gonartroz fizyoterapisinde sıcak-soğuk uygulamalar, ultrason, hidroterapi (su içi egzersiz uygulaması), elektrik stimülasyonu gibi fizik tedavi modaliteleri kullanılmaktadır. Bu modaliteler ile inflamatuar yanıtın azaltılması, kan akışının arttırılması, ağrının azaltılması amaçlanmaktadır. Egzersiz programında ise eklem hareket açıklığını korumaya, eklem çevresi kasları kuvvetlendirmeye ve eklem stabilitesini sağlamaya yönelik egzersizler yer alır. Hastaya önerilen yaşam stili modifikasyonuyla beraber semptomları arttıran durumların en aza indirgenmesi, fiziksel aktivite düzeyinin arttırılması ve uzman desteğiyle sağlanan kilo kontrolü ile ekleme binen yük miktarı azaltılmaya çalışılır. Ayrıca bireye özgü olarak tabanlık, breys ve yürüme yardımcısı önerilerek kişinin günlük yaşamda aktif olması desteklenir.
Evde Yapabileceğiniz Basit Gonartroz Egzersizleri:
- Diz altına rulo havlu veya yastık koyun. Uyluk kasınızı sıkarak dizi havluya doğru bastırın.
- Sırtınız ve topuğunuz duvara bitişik iken diz boşluğunuza top koyup dizinizi bastırarak topu sıkıştırın ve bırakın.
- Sandalyeye tutunarak çömelme hareketi yapın. Dize fazla yük bindirmemek için dizin ayak parmak ucunu geçmemesine dikkat edin. Dizinizin karşıya bakmasına dikkat edin .
- Ayakta dik duruşta iken adımınızı öne atın ve hafifçe dizinizi bükün. Dizin karşıya bakmasına ve ayak parmak ucunu geçmemesine dikkat edin.
- Sırtüstü dizler bükülü kollar gövde yanındayken kalçanızı yerden kaldırın. Diz ve kalça hizasının aynı olmasına ve ayaklarınızın omuz genişliğinde açık olmasına dikkat edin.
Unutulmamalıdır ki hastalık her bireyi farklı ölçüde etkiler. Bu yüzden egzersiz ve tedavi reçeteleri bireye özgü planlanmalıdır. Kişiye özel egzersizler için fizyoterapiste başvurunuz.
