Adını belki de ilk defa duyduğumuz ama paketli gıdaların çoğunda bulunan monosodyum glutamat hayatımızda çok büyük bir yer kaplamaktadır. Peki faydası var mı, zararları sağlığımızı ne kadar etkiler, hangi ürünlerde bulunur gelin birlikte inceleyelim.
Monosodyum Glutamat Nedir?
Çin tuzu olarak da bilinen monosodyum glutamat dünyada en çok bilinen ve kullanılan bir lezzet arttırıcısı ve dengeleyici katkı maddesidir. Bununla birlikte umami yani beşinci tat olarak da bilinmekte ve iştah arttırıcı olarak da kullanılmaktadır. Türkiye’nin de içinde olduğu birçok ülkede işlemiş gıdalarda kullanılan monosodyum glutamat E621 koduna sahiptir. Türk Mevzuatlarına göre de kullanımının yasal olduğu bir katkı maddesidir.
Bu gıda katkı maddesinin günlük tüketimi Avrupa’da 0,3-0,5 g/gün iken Asya’da 1,2-1,7 g/gün ’dür. Güvenli tüketimi ise 16 mg/kg (kilogram başına 16 mg) olarak hesaplanmıştır.
Monosodyum Glutamatın Bulunduğu Ürünler
- Tüm cips ürünleri
- Hazır çorbalar
- Soslar
- Meyveli yoğurtlar
- Bazı katı yağlar
- Baharat karışımları
- Bazı bebek mamaları
- İşlenmiş etler
- Konserve ürünler
- Donmuş ürünler
Paketli gıdaların çoğunda bulunan monosodyum glutamat bazen de ürün etiketlerinde glutamik asit ya da glutamin olarak da karşımıza çıkmaktadır.
Monosodyum Glutamat İçeren Ürünlerin Tüketimi Neden Bu Kadar Arttı?
- Monosodyum glutamat kullanımının artmasının sebeplerinden biri de şehirleşmenin artması. Bunun ile birlikte beslenme şekillerinin değişmesi ve insanların paketli gıdalara yönelmesidir.
- Kolay ulaşılabilir olması ve maliyetinin az olması nedeni ile endüstri tarafından tercih edilmektedir.
- Bazı ürünlerde tadını değiştirmeden tuz ve yağ oranını azalttığı için endüstri de kullanımı artmıştır.
- Monosodyum glutamat içeren yiyeceklerin daha lezzetli ve tatmin edici olması tüketimin artmasına yol açmıştır.
Çin Restoranı Sendromu
Çin Restoranı Sendromu ilk olarak 1960’larda ortaya çıkmış ve Çin lokantasında bir şeyler yedikten sonra çeşitli belirtiler gözlenmiştir. Monosodyum glutamattan zengin bir Çin yemeğinin tüketilmesinden 20 dakika sonra semptomlar oluşmuştur. Bu semptomlar ise güçlü hızlı kalp atışı, baş ağrısı, kızarıklık, boyun ve kollarda uyuşma ve güçsüzlük gibi belirtilerdir. Tüketen herkes de bu semptomlar gözlenmez. Monosodyum glutamata hassasiyeti olan insanların etkilendiği bir sendromdur.
Monosodyum Glutamat ve Sağlığa Olan Etkileri
Yapılan çalışmalar uzun süreli monosodyum glutamat tüketiminin obeziteyi, diyabeti, nörodejeneratif hastalıkların(insan beynindeki nöronları etkileyen hastalıklar, Parkinson, Alzheimer gibi) ortaya çıkmasını tetiklemektedir.
- Monosodyum glutamat içeren yiyecekler daha lezzetli ve iştah arttırıcı olduğu için daha çok tüketmeye ve kısa sürede yeniden acıkmaya neden olmaktadır. Bu da insülin salınımının artmasına, insülin direncine ve glikoz toleransını düşürmesi gibi etkilere ile obeziteyi tetiklemektedir. Obeziteyi arttırdığı düşüncesi ile Meksika, Kanada gibi ülkelerde kullanımı yasaklanmıştır.
- Büyüme döneminde monosodyum glutamattan zengin gıdaların tüketilmesi büyüme ve gelişme açısından olumsuz etki oluşturmaktadır. Aynı zamanda büyüme hormonunu baskıladığı da düşünülmektedir.
- Monosodyum glutamatın aynı zamanda plasentaya da geçmektedir. Yani annenin bu gibi gıdalarla beslenmesi fetüsü de etkilemektedir.
- Oksidatif strese, karaciğer hasarına ve nörotoksisiteye neden olabileceği de düşünülmektedir.
- Monosodyum glutamatın üreme sistemini de etkilediği düşünülmektedir. Fakat doğrudan etkisinin olduğu henüz kanıtlanamamıştır.
FDA(Amerikan Gıda ve İlaç Örgütü) yaptığı bir açıklamada ise “Monosodyum glutamatın belli miktarlarda alındığında çoğu insan için güvenli olduğu, hassasiyeti olan insanlarda bazı reaksiyonların gözlenebileceğini” belirtmiştir.
Aynı zamanda belirli bir seviyeye kadar tüketiminin herhangi bir yan etkisi olmadığı da bilinmektedir. Oluşabilecek sağlık sorunları ise fazla tüketimden ya da hassasiyetten kaynaklanmaktadır.
Monosodyum glutamatın vücuttaki oluşabilecek olumsuz etkilerine karşı vitamin A, vitamin C, vitamin D ve vitamin E’nin etkili olduğu belirtilmiştir
