Etkili İletişim Kurabilmek İçin Püf Noktalar!

İletişim Nedir? 

En az iki insan arasında sözlü yada sözsüz olarak olarak oluşan  duygu, düşünce ve bilgi aktarım sürecidir. İnsanın olduğu her yerde insanlığın ortaya çıktığı ilk andan itibaren farklı şekillerde ifade edilerek günümüze kadar zamanın koşullarına göre evirilerek gelmiştir. Bu eviriliş önceleri ateş yakarak, duman çıkararak, el- kol hareketleri, basit sesleri çıkararak mağara duvarları ve taş üzerine çizilen resimlerle başlayarak daha sonraları ise kitle iletişim araçları ve postasının icadıyla başlayan sınır tanımayarak farklı coğrafyadaki insanları buluşturacak bir gelişim göstermiştir. Ve günümüzde artık bir tık ile kilometrelerce uzakta bulunan insan ile saniyeler içerisinde iletişim kurabilecek hale gelinmiştir. Etkili iletişime geçmeden önce iletişim ögelerini inceleyelim;

İletişim Ögeleri 

1. Kaynak (Gönderici): Gönderici iletişimi başlatan kişidir.
2. Alıcı: Göndericinin duygusunu, düşüncesini ve bilgisini aktardığı kişi yada kişilerdir.
3. İleti (Mesaj): Göndericinin alıcıya aktardığı duygu, düşünce veya bilgilerdir.
4. Dönüt (Geri Bildirim): Göndericiye yanıt olarak alıcının verdiği cevaplardır.

Etkili İletişim Nedir? 

Bütün iletişimlerde yukarıda ifade edilen iletişim ögeleri bulunur. Bu ögelerin varlığı iletişim kurmak için yeterlidir. Ancak etkili iletişim kurmak için gönderici ve alıcının alması gereken bazı sorumluluklar vardır. Bu sorumluluklardan en büyük pay göndericiye aittir.

Göndericinin İletişim Kurarken Dikkat Etmesi Gerekenler

1. Uygun olduğunu düşündüğü bir zamanda ileti göndermelidir. İletinin gönderilme zamanı iletişimin sürekliliği için önemlidir. Geç veya zamansız gelen ileti iletişimi sonlandırabilir.
2. Gönderici aktaracağı konu ile ilgili bilgi sahibi olmalıdır.
3. Gönderici, alıcının anlayabileceği şekilde iletiyi göndermelidir. Alıcının yaşı, zeka düzeyi, duyu organı sağlık durumu gibi pek çok faktör dikkat ederek ileti göndermelidir.
4. Kullanılan dilin açık olması ve ses şiddetine dikkat etmek de dikkat edilmesi gereken faktörlerdendir.
5. Alıcıdan gelen geri bildirimleri almak ve tekrar geri bildirim vermek iletişimin devam etmesini sağlar.
6. Alıcının kullandığı sözsüz ipuçlarını anlama ve aynı zamanda kendi kullandığı beden dilinin farkında olmalıdır.

Etkili İletişim Kurabilmek İçin Dikkat Edilmesi Gereken Püf Noktalar

İnsanlar sosyal bir varlık olarak dünyaya gelir. Ve her gün pek çok insan ile iletişim kurmaktadır. İletişim becerilerini öğrenmek daha etkili ilişkiler kurulmasına yardımcı olur. Arkadaşlarımızla, öğretmenlerimizle, patronunuz ile konuşurken, derste, okulda, iş yerinde bir konu hakkında konuşurken etkili iletişim kurmak her zaman kişiye olumlu yönde geri dönmektedir.

Etkili iletişim becerilerine sahip olmak için gelişime ve değişime hazır olmak öncelikli kuraldır. Ve tabi ki özgüven ve cesaret. Etkili iletişim becerisi doğuştan getirilen bir özellik değildir, öğrenilebilen bir beceridir. Bu beceriyi kullanabilmek için bazı özellikleri etkili kullanmak önem arz eder.

• Öncelikle iyi bir dinleyici olmak gerekir. Karşımızdaki kişi veya kişiler neden bahsediyor doğru bir şekilde anlamalıyız.
• Önyargısız dinlemeliyiz. Karşımızdaki konuşmacının ifade etmeye çalıştığı bilgiyi doğru bir şekilde, çarpıtmadan anlayabilmek için konuşulan konuya veya konuştuğumuz kişiye yansız yaklaşmak da dikkat edilmesi gereken bir diğer noktadır.
• Empati kurmak.
• Ses dilini ve beden dilini doğru kullanmak.
• İletişim kuracağımız kişilere yakınlık derecesine göre hitapta bulunmak.
• Eleştiriye açık olmak etkili iletişim kurabilmek için olmazsa olmaz kuraldır. Eleştiriye açık olmayan bir insan ile kurulan diyalog ya hemen orada sonlanır yada tartışmaya dönüşerek tatsız bir şekilde uzar.

İletişim Becerileri

1) Etkin (Aktif) Dinleme:

Etkin dinleme konuşan kişinin sözlü ifadelerine ve beden hareketlerine, ses tonuna vs. dikkatini yönlendirerek iletilmek istenen mesajı doğru ve eksiksiz anlamayı sağlayan, konuşan kişiye dinlendiğini hissettirmek, konuşmacıya doğru geri dönütler ile daha açık bir şekilde anlatması için destek vermek gibi pek çok özelliği içine alan beceriler bütünüdür etkin dinleme.

2) Edilgen (Pasif) Dinleme:

Konuşmacının söylediklerine hiç bir sözlü tepki vermeden, eleştiri yapmadan sessizce dinlenmesidir. Konuşan kişinin söylediklerine sadece “hı.. hı, evet” gibi seslerle ve “baş sallama, jest ve mimikler” ile geri dönüt vermesidir.

3) Sen Dili:

Sen dilini kullanan birey duygu ve düşüncelerini aktarırken karşı tarafı suçlayıcı, emir veren, eleştiren tehdit eden bir dil kullanır. Sen dilini kullanan biriyle iletişime geçen kişi kendini savunmak zorunda hisseder. İletişimin sağlıklı bir şekilde ilerlemesini engelleyen bir kullanım şeklidir. Sen dili ile kurulan iletişimde kullanılan özne 2. tekil şahıstır.

4) Ben Dili:

Ben dili ile kurulan iletişimdeki özne ise 1.tekil şahıstır. Karşıdaki kişi veya kişileri suçlamadan, eleştirmeden var olan durum karşısında konuşmacı kendi hislerini dile getirir. Dinleyicinin empatik düşünebilmesi için uygun ortamın oluşmasını sağlar.

Örnekler:

✔️ Ben dili kullanılarak kurulan bir cümle örneği: Yüksek ses duyduğumda dikkatim dağılıyor, 
ders çalışırken odaklanamıyorum. 
❌ Sen dili kullanılarak kurulan bir cümle örneği: Çok ses yapıyorsun.

5) Öz Saygı Geliştirici Dil:

Konuşan kişinin dinleyicilerin ego bütünlüğüne zarar vermeden, özgüvenini zedelemeden, değersiz hissettirmeden iletişim kurmasıdır.

6) Öz Saygıyı Zedeleyici Dil:

Dinleyiciyi değersiz hissettiren, inciten, aşağılayan bir dil kullanımıdır.

Örnekler:

✔️ Öz saygıyı geliştirici dil kullanımına örnek: Bugün biraz rengin soluk gibi. 
❌ Öz saygıyı zedeleyici dil  kullanımına örnek: Çok çirkinsin.

7) Göz Teması:

Karşıdaki kişiye ve anlattıklarına önem verildiğini gösteren bir diğer işarette göz teması kurmaktır.

Göz Teması Kurarken Dikkat Edilmesi Gereken Bazı Noktalar;

Uzun göz temasının olumsuz, kısa göz temasının olumlu bir etkisi vardır. Bakışlar göz ucuyla değil doğrudan olmalıdır.

İletişimi Engelleyen Bazı Durumlar 

• Ahlak dersi vermek karşıdaki kişide suçluluk duygusu doğurabilir.
• Emir cümleleri kullanmak
• Yargılamak, eleştirmek kişinin öz saygısını düşüren bir sonuç meydana getirir.
• Önemsizleştirmek: Anlatan kişi için önemli olan bir konuya dinleyici önem vermez, özenle dinlemez ve “boş ver geçer, aldırma… gibi” ifadelerle karşılık verir ise anlatan kişi için değersizlik duygusu oluşturabilir.

Etkili İletişim Kurmak İçin Kaçınmamız Gerekenler:

Yukarıda verilen iletişimi engelleyen durumlardan sen dili kullanımı, öz saygı zedeleyici dil kullanımından mümkün olduğu kadar uzak durmaya özen göstermek gerekmektedir.

Etkili İletişim Kurmak İçin Yapılması Gerekenler:

Öncelikle etkin ve edilgen dinleme tepkilerini kullanmak için doğru zamanı ve tepkileri ayarlamak gerekir. Sadede etkin veya sadece edilgen dinleme tepkilerini kullanmak doğru değildir. Yer ve zamanı geldiğinde iki dinlemeyi de  dönüşümlü olarak kullanılmalıdır. Ben dilini kullanmaya özen gösterilmelidir. Öz saygı geliştirici dil kullanılmalıdır. Ve göz teması yukarıda verilen kriterlere göre kullanılmalıdır.

Psikolojik Danışman Merve Sarı