Glutensiz Beslenme Diyeti (Merak Edilenler)
Glutensiz beslenme son zamanlarda oldukça popüler hale gelmiştir. Hatta market raflarında glütensiz ürünler sıkça karşımıza çıkmakta ve kilo vermek isteyen kişilerin ilk tercihi bu ürünlerden yana olmaktadır. Peki gluten nedir, glutensiz beslenme diyeti nasıl olur ve kilo vermek için gerçekten glutensiz beslenmek mi gerekir?
Gluten Nedir?
Gluten, buğday, arpa, çavdar gibi tahıllarda bulunan kompleks bir proteindir. Suyla bir araya geldiğinde sert ama esnek hale dönüşür. Yapışkan özelliği sayesinde hamura elastikiyet kazandırır, hamurun mayalanmasını ve pişerken kabarmasını sağlar. Ekmek, simit gibi unlu mamullerin ağsı yapısını oluşturur.
Gluten alımı, çölyak hastalığı olan bireylerde birçok immünolojik süreci tetikleyerek bağırsak mukozasında hasara ve emilim bozukluklarına neden olmaktadır. Dolayısıyla doktor tarafından çölyak hastalığı veya gluten intoleransı tanısı konulmuş bireyler, ömür boyu glutensiz beslenmek zorundadır.
Glutensiz Beslenme Diyeti Kuralları
Çölyak hastalığı veya gluten intoleransı olan bireylere tedavi amaçlı uygulanan glutensiz diyet bir eliminasyon diyetidir. Buğday, arpa, çavdar gibi tahılları içeren tüm besinler ve bu tahılların işlenmesiyle oluşan tüm ürünler (ekmek, makarna, kek, bisküvi, pasta, irmik gibi), içecekler ve ilaçlar kişinin beslenmesinden çıkarılmaktadır. Karbonhidrat ihtiyacı genellikle kurubaklagiller, meyveler, sebzeler (patates), süt ve yoğurt gibi besinlerden karşılanmaktadır. Özellikle;
- kinoa,
- karabuğday,
- amarant,
- sorgum,
- akdarı,
- teff
gibi gluten içermeyen doğal alternatif tahıllar beslenme örüntüsüne eklenebilir.
Gıda sanayisinde mısır unu, pirinç unu, mısır nişastası, patates nişastası kullanılarak glutensiz özel ürünler geliştirilmiştir. Yapı oluşturma potansiyelleri gluten kadar iyi olmayan bu ürünlere ekstradan hidrokolloid bağlayıcılar da eklenir.
Glutensiz Beslenme Diyeti Kilo Kaybında Etkili Mi?
Amerika’da nüfusun sadece %1’i çölyak, %3-6’sı gluten intoleransına sahip olmasına rağmen glutensiz ürünleri tercih edenlerin oranının %25 olduğu görülmüştür. Sağlıklı bireylerin glutensiz diyete olan ilgilerindeki artışın nedeni glutensiz beslenmenin kilo vermeyi kolaylaştırdığını ve glutensiz ürünlerin daha sağlıklı olduğunu düşünmeleridir. Fakat bunların hiçbirinin bilimsel dayanağı yoktur. Sanılanın aksine glutensiz ürünlerin çoğunda enerji, sodyum, yağ oranları daha fazla; protein, folat, niasin, demir, çinko, magnezyum ve posa oranları daha düşüktür. Bu yüzden besin etiketi okumak oldukça önemlidir. Ayrıca ürünlerin glisemik indeksi daha yüksektir, kan şekerinde dengesizliklere yol açabilmektedir. Glutensiz diyette yetersiz posa alımı, gastrik boşalma hızında artma dolayısıyla tokluk hissi süresinde azalmaya neden olabilmektedir.
Glutenin genelde ekmek, makarna, kek, pasta gibi besinlerde bulunduğunu söylemiştik. Glutensiz diyet ile kilo verdiklerini iddia eden bireyler aslında, bu besinlerin fazla tüketimini kontrol altına aldıkları için ya da yaşam tarzlarını değiştirdikleri için (daha sağlıklı besin tercihleri yapmak, meyve ve sebze tüketimini ve fiziksel aktiviteyi arttırmak gibi) kilo kaybını sağlayabiliyor. Kilo kaybı salt glutene bağlı olmamaktadır dolayısıyla “glutensiz diyet zayıflatır” yanılgısına düşmemek gerekir.
Sonuç olarak glutensiz diyet çölyak ve gluten intoleransı olan bireyler için tedavi edici, hayat kurtarıcı bir beslenme şeklidir. Sağlıklı bireylerin gluteni hayatlarından çıkarmaları sürdürülebilir olmamakla birlikte beklentilerini karşılamayabilir.
En sağlıklı diyet sürdürülebilir diyettir. Sağlıkla kalın.
