Gastronomi Nedir?
Gastronomi bazen uzayla ilgili bazen ise tıpla ilgili bir kavram olarak düşünülebiliyor. Özel ilgi alanına girenlerin dışında çok bilinmeyen bir kavram. Genelde bu bölümde okuyanlara da tuhaf sorular soruluyor tam bilinmediği için. Peki gastronomi tam olarak nedir? Hem anlamı hem de bu bölümü okumak isteyenler için eğitimi açısından gastronomiyi incelemeye çalışalım.
Gastronomi Tarihi
Yunanca “Gastros” mide ve “Namos” yasa-kanun anlamındaki kelimelerin birleşmesi ile oluşmuştur. Mutfak terimi ilk kez Joseph Berchoux’un 1801’de “Gastronomi” adlı şiirinde geçmiştir. Türkçeye Fransızcadan geçmiş ve yaygın olarak yiyecek- içecek bilimi ve sanatı ile ilgili evrensel bir kavram olarak bilinen gastronomi, Türk Dil Kurumu Sözlüğünde; “iyi yemek yeme merakı; sağlığa uygun, iyi düzenlenmiş, hoş ve lezzetli mutfak, yemek düzeni ve sistemi” olarak ifade edilmektedir.
Kelime anlamlarını bir kenara bırakırsak gastronominin neyi ifade ettiğini, gastronomi bilimine inanan J.A.Brillat-Savarin şu cümlesiyle çok güzel açıklamıştır; “Bizi beşikten mezara destekleyen, aşkın zevkini ve dostluğa güvenini arttıran, nefreti silahsız bırakan, işleri kolaylaştıran ve hayatın kısa yolunda ardından yorgunluk getirmeyen ve diğer bütün zevklerin yorgunluklarını alan tek zevki” olarak ifade ediyor.
Gastronomi, yemek hazırlama ve insan beslenmesinin duyusal niteliklerini keşfetmeyi, tatmayı, deneyimlemeyi, araştırmayı, anlamayı ve yazmayı içerir. Ayrıca beslenmenin daha geniş kültürle nasıl etkileşim kurduğunu da inceler. Yemek pişirmenin biyolojik ve kimyasal temeli Moleküler gastronomi olarak bilinirken, aslında gastronomi çok daha geniş, disiplinler arası bir zemini kapsıyor. Gastronomi tarihten fiziğe, kimyadan siyasete ve ekonomiye kadar bağlantılıdır.
Gastronomi ve Mutfak Sanatları Bölümü
Teknik kısmını aradan çıkarmak gerekirse Gastronomi bölümü 4 yıllık bir lisans eğitimi sonucunda ‘gastronom’ olarak mezun olunan bir bölüm. Genellikle üniversitelerin güzel sanatlar fakültelerine bağlı olsa da uygulamalı bilimler yüksek okulu ve turizm fakültelerine de bağlı olabiliyor.
Gastronomi ve Mutfak Sanatları bölümünden mezun olduğunuzda yiyecekler ve içecekler hakkında detaylı bilgi sahibi olursunuz. Bilimsel ve sanatsal bir bakış açısı kazanırsınız. Aynı zamanda ortaya koyduğunuz sanatı nasıl pazarlayıp satış yapacağınızı öğrenirsiniz. Gastronomiyi aşçılıktan ayıran unsurlarda bunlardır!
Hem pratik hem de teorik derslere sahip olan bir bölümdür. Örneklendirmek gerekirse;
Pratik kısmında:
- Mutfak teknikleri 1-2-3,
- Temel pastacılık,
- Uluslar arası mutfaklar,
- Türk mutfağı,
- Baharatlar ve soslar,
Teori kısmında ise:
- Mutfak Kültürü,
- Gastronomi ve yiyecek tarihi,
- Yiyecek içecek işletmeleri yönetimi,
- Beslenmenin temel ilkeleri,
- Gıda güvenliği ve hijyeni
- Muhasebe
Gastronomi Mezunları Ne İş Yapıyor?
Genel anlamda, mezun olanlara “Gastronom”, “Gastronomist” gibi kavramlarla hitap ediliyor. Bunlar kulağa pek hoş gelmeyebilir. Aslında “Gastronomi Uzmanı” demek. iş olanakları konusunda da birçok sektörden daha rahat bir pozisyonda yer alıyor. Mezun olduktan sonra birçok alanda rahatlıkla iş bulabilirler. Lisans eğitimini tamamlamış kişiler tercihlerine göre otellerde, restoranlarda, turistik gemilerde, gastronomi ile ilgilenen medya kuruluşlarında ve devlette iş bulabilirler. Mesleğin zorluklarını ise meslektaşım Ceren Aksoylu’ nun “Aşçılığın Zorlukları” makalesinde inceleyebilirsiniz.
Yazımı Anthelme Brillat-Savarin’den gastronominin önemini gösteren bir söz ile bitirmek istiyorum; “Yeni bir yemeğin keşfi, insanlığın mutluluğu için bir yıldızın keşfinden daha fazlasını yapar.”
Gastronomi ve Mutfak Sanatları Uzmanı Zahide Yeşim Özkalay
