Bazen iletişimde etkin olmayan yöntemler kullanılarak sağlıksız bir iletişim kurulmasına neden olunabiliyor. Bir süre sonra hatalı iletişimden kaynaklı kişilerarası ilişkiler zarar görmeye başlıyor. Bu yüzden bazı soruları cevaplandıracağım. İletişimde geri bildirimin yeri nedir? Geri bildirimde dikkat edilmesi gereken noktalar nelerdir? Etkili geri bildirim yöntemi ne olabilir? Sandviç tekniği olarak da bilinen hamburger tekniği ve önemi nedir?
Geri Bildirim Nedir, Neden Önemlidir?
İnsanın doğası gereği günlük yaşantının birçok noktasında iletişim kurulur. Gönderici, alıcı, mesaj, kanal, ortam ve geri bildirim iletişimin temel ögelerdir. Geri bildirim karşı tarafın duygu, düşünce ve davranışlarına verilen karşılıktır. Yani alıcının göndericiye verdiği cevaptır. Geri bildirim alıcının mesajı anladığını gösterir. Sağlıklı ve etkin bir iletişimde geri bildirimin yeri çok mühimdir. Çünkü iletişimin tek taraflı değil çift taraflı olmasını sağlar. İletişimde her zaman olumlu geri bildirimlerin bulunması istense de olumsuz geri bildirimler de mevcuttur ve olmalıdır da.
Geri Bildirimde Nelere Dikkat Edilmelidir?
- Geri bildirimin içeriği bireylerle ilgili değil olaylarla ilgili olmalıdır. Yani kişiyle ilgili durum ve özelliklerden ziyade kişinin yapmış olduğu bir davranış, söylemiş olduğu bir söz üzerinden geri bildirim yapılır. Bu şekilde karşıdaki kişi yargılanmamış olur.
- Geri bildirim soyut şekilde değil somut örneklerle olmalıdır. Burada bahsedilen kişinin ne yaptığı ya da ne yapmadığıyla ilgili geri bildirimde bulunurken somut örnekler verilerek yapılması gerektiğidir.
- Geri bildirimler özelleştirilmelidir. Genellemelerden uzak durulmalıdır yani bir durum her zaman ya da hiçbir zaman şeklinde değil o anla ilgili olarak ifade edilmelidir.
- Geri bildirim nasihat değildir. Bireye yapılan olumlu ve olumsuz geri bildirimlerde kişisel deneyimlere değinilmemelidir. Sadece geri bildirimde bulunulmalıdır. Birey devamında ne yapması gerektiğini kendisi keşfetmelidir.
- Geri bildirimler ima, tehdit, gözdağı içermemelidir. Olumsuz davranışların fark edilmesini ve olumlu davranışlara dönüşmesini sağlamak için bu yolların kullanılması etkin bir yol değildir. Kişide öfke ve gerginlik oluşturabilir.
Hamburger Tekniği Nedir?
Sandviç tekniği olarak da adlandırılan hamburger tekniği, sağlıklı bir iletişimin önemli kısmını oluşturan geri bildirimde bulunma yöntemlerinden biridir. Bu teknik geri bildirimlerde karşıdaki kişinin savunmaya geçmesini önleyen, olumsuz eleştiri esnasında da incinmemesini sağlayan bir yöntemdir. Bu tekniği aşamalarıyla inceleyecek olursak;
- Olumlu Mesaj / Karşıdaki Kişide Bulunan Olumlu Bir Özelliği Söylemek: İlk aşama olan bu kısımda, karşıdaki kişinin olumlu bir özelliğine, davranışına, güzel bir yönüne değinilerek pozitif bir başlangıç yapılır. Bu şekilde kişiye karşı düşmanca bir tutum olmadığı dostça yaklaşıldığı ortaya konulmuş olur.
- Olumsuz Mesaj / Yapılmak İstenen Olumsuz Eleştiriyi Dile Getirmek: Orta aşama olan bu kısımda dikkat edilmesi gereken nokta geçiş yaparken ‘ama, fakat, yalnız’ gibi negatif bir giriş yapılmaması gerektiğidir. İlk aşamayı bu aşamaya bağlarken ‘ile, ve’ gibi bağlaçlar kullanılabilir. Bu şekilde yapılan pozitif başlangıç etkisini sürdürebilir. Aşamanın bu noktasında da olumsuz içeriği bulunan düşünce ifade edilir ve son aşamaya geçilir.
- Olumlu Mesaj / Motivasyonlu Bir Kapanış: Bu noktada yapılması gereken şey olumsuzluklar olsa da bunlar olumlu hale getirilebilir şeklinde mesaj verilmesidir. Son aşamanın sayesinde kişi olumsuza odaklanıp kalmaz, kendisine inanan birinin olduğunu görerek motive olur.
Kısaca hamburger tekniğinde; girizgah olarak olumlu mesaj bulunan bir şekilde başlanılır, devamında olumsuz olan mesaja geçilir. Olumsuz olan içerikten bahsedilir. Kapanış olarak da kişiye olumsuz durumu olumlu hale getirebileceğine yönelik motivasyon ve olumlu mesaj verilir. Bu şekilde olumsuz eleştirinin karşıdaki kişide oluşturabilecek savunuculuğu önler. Olumlu mesaj sayesinde olumsuz olan içeriğin daha yumuşak hale gelmesini sağlar. Hamburger tekniği sayesinde objektif bir şekilde yıkıcı değil yapıcı bir eleştiri ve geri bildirim yapılmış olunur.
