Ortoreksiya Nervoza, yani sağlıklı beslenme takıntısı. İçinde sağlıklı bir şeyler olduğu için sanki iyi bir durumdan bahsediyor gibiyiz değil mi? Sağlıklı besleniyormuş işte, daha ne olsun dediğinizi duyar gibiyim. Fakat her şeyin fazlası zarar olduğu gibi sağlıklı beslenme düşüncesinin fazlası ve takıntı haline getirilmiş hali de bir yeme bozukluğu olarak nitelendirilmektedir.
Yeme bozuklukları, bozulmuş yeme davranışlarıyla karakterize, sağlığı ve yaşam kalitesini olumsuz etkileyen davranış bozukluklarıdır. Anoreksiya Nervosa (AN) ve Bulimiya Nervosa (BN) olmak üzere iki temel tablodan oluşur. Ancak tanımlanamayan daha pek çok türü bulunmaktadır. Bunlardan biri olan Ortoreksiya Nervosa (ON), DSM-5 kriterlerine göre hastalık olarak tanımlanmamış olsa da son zamanlarda artan sağlıklı beslenme davranışları sebebiyle ilgi çeken bir konu olmuştur.
Ortoreksiya Nervoza Nedir?
Kelime anlamı doğru beslenme olan bu yeme bozukluğu, sağlıklı beslenme takıntısı olarak tanımlanabilmektedir. Bu yeme bozukluğunda kişi, sağlıklı beslenmeyi fazlaca önemser ve bu yolla sağlığını korumayı amaçlar. Ortoreksiya Nervozada amaç kilo vermek değildir. Bu kişiler sağlıklı beslenme şeklini hayatlarının temel hedefi haline getirirler. Diyeti bıraktıklarında ya da sağlıksız bir besin tüketip diyetlerinin dışına çıktıklarında kendilerinden nefret ederler ve ciddi boyutta suçluluk duyarlar.
Ortoreksiya Nervoza, biyolojik yönden saf, katkı maddeleri veya yapay maddeler içermeyen, organik ve sağlıklı besinlerin tüketilmesine karşı hissedilen bir saplantıdır. Bu saplantı kişileri sağlıksız kısıtlamalara götürmektedir. Bu durum ilerlediği zaman ‘sağlıklı besin’ tanımına uyan besinler giderek azalmakta, kişiler neredeyse tüketecek besin bulmakta zorluk çekmektedirler. Çünkü gün geçtikçe bütün besinler doğallığını yitirmiştir ve kişinin gözünde sağlıksız şekilde tanımlanmaktadır.
Ortoreksiya Nervoza Hastaları Nasıl Besleniyor?
Bazen tek tip beslenme şeklinde görülebilen bu hastalıkta kişiler sadece meyve-sebze ile beslenebilirler. Ya da GDO ve zirai ilaç takıntısı olan bireylerde meyve-sebze tüketimi hiç olmayabilir. Yani kişinin beslenme şeklini, beslenme bilgi düzeyleri ve bu konudaki inançları belirlemektedir.
Ortoreksiya Nervoza hastaları, genellikle sınırlı bir diyete sahiptirler. Az sayıda besin tüketebilen bu kişiler ‘ya hep ya hiç’ şeklinde düşünerek, tüketebildikleri besinleri bulamadıklarında kendilerini aç bırakmaktadırlar. Bu kişilerde kısıtlı besin tüketimi sebebiyle vitamin ve mineral eksiklikleri görülmektedir. Ayrıca kişiler, tek tip ya da sınırlı sayıda besin tüketmeleri nedeniyle düşük kalorili beslenmektedirler. Bu durum kilo kayıplarına sebep olmakta ve beraberinde ciddi sağlık problemleri getirmektedir. Yani mükemmeliyetçi bir şekilde sağlıklı beslenme arayışında olan bu kişiler, bırakın sağlıklı olabilmeyi, anemi, osteopeni veya diğer sağlık problemleriyle uğraşmak durumunda kalabilirler.
Ortoreksiya Nervoza, genellikle aşırı ve ölümcül olmayan bir durum olmakla birlikte, farklı psikolojik rahatsızlıklara evrilebilmektedir. Örneğin, Obsesif-Kompulsif Bozukluk (OKB) ya da Anoreksiya Nervosa (AN)’ye dönüşebilmektedir. Bu sebeple hızlıca teşhis edilmeli ve doktor, diyetisyen ve psikolog eşliğinde tedavi edilmelidir.
Ortoreksiya Nervoza Tedavisi Nasıl Yapılır?
Bütün hastalık süreçlerinde olduğu gibi öncelikle kişinin bu hastalığı kabullenmesi ve bu durumu tetikleyen şeylerden kendi isteğiyle uzaklaşması gerekir. Bu tetikleyiciler sosyal medyada takip ettiği kişiler, televizyondaki yanlış bilgilerle dolu sağlık programları ve çevresindeki bazı kişiler olabilmektedir. Bu tetikleyicilerin belirlenmesi çok önemlidir. Daha sonra kişiye bu hastalığın sağlığına verdiği zararlar anlatılmalı, durumun farkına varması sağlanmalıdır.
Kişilere sağlıksız olarak nitelendirdiği besinleri tükettirmek ve bu duruma zorlamak yanlış bir davranıştır. Bu süreçte doğru bir sağlıklı beslenme eğitimi verilmeli, sağlıklı beslenmeyle ilgili inandığı yanlışlar düzeltilmelidir.
