K Vitamini

K Vitamini Nedir?

K vitamini nedir? K vitamini eksikliğinde neler görülür? K vitamini faydaları nelerdir ve hangi besinlerde bulunur? K vitamini, 1935 yılında kanın pıhtılaşma etmeni olarak fark edilmiştir.

Pıhtılaşma vücudun hem içinde hem de dışında aşırı kanamayı önlemeye yardımcı olan bir işlemdir.

Kanın pıhtılaşması, Almanca ’da “kogulation” olarak söylenildiği için bu sözcüğün baş harfi alınarak vitamin adlandırılmıştır.

K vitamininin, yeşil bitkiler ve balıktan elde edilen biyolojik etkinliğe sahip poliquinon türevleri (K1 ve K2 vitamini) bulunmaktadır. Aynı zamanda, asetattan bitkiler ve mikroorganizmalar tarafından da yapay bir şekilde (K3 vitamini) sentezlenebilir. Bu üç molekül de K vitamini etkinliği gösterir.

K Vitamini Eksikliği

Pıhtılaşmanın gerçekleşebilmesi için bazı proteinlerin üretiminde vücudumuz K vitaminine ihtiyaç duyar. K vitamini eksikliğiniz varsa, vücudunuzda bu proteinler yeterli sentezlenmez ve pıhtılaşma yeterli bir şekilde gerçekleşemez.

Aslında yetişkinlerde K vitamini eksikliği nadir görülür. Çünkü yediğimiz yiyeceklerin çoğu yeterli miktarda K1 vitamini içerir, K2 vitaminini ise vücudumuz kendi kendine üretebilir.. Ancak bazı koşullar ve ilaçlar, K vitamini emilimini ve üretimini engelleyerek bu vitaminin eksikliğine neden olabilir. Bebeklerde ise K vitamini eksikliği daha çok yaygındır.

K vitamini eksikliğiniz varsa, ana belirti aşırı kanama veya küçük bir kesik durumunda dahi kanamanın durdurulamamasıdır. Bunun haricinde şu belirtilerle de karşılaşabilirsiniz:

• Küçük darbelerle dahi oluşan çürükler,
• Tırnakların altında oluşan küçük kan pıhtıları,
• Dışkı renginde koyulaşma (koyu siyah görünen ve biraz kan içeren).

Yetişkinlerde K vitamini eksikliği tedavi edilmezse, aşırı kanamaya neden olabilir ve kişi için tehlikeli bir hal alabilir. Ancak çoğunlukla, K vitamini eksikliği kolaylıkla tedavi edilebilir.

Peki K vitamini eksikliği nadir görülmesine rağmen, yetişkinlerde eksikliğine neden olabilecek durumlar nelerdir?

• Kanı incelten warfarin gibi kumarin antikoagülanları kullanıyorsanız: warfarin gibi antikoagülanlar, kanın pıhtılaşmasında rol oynayan proteinlerin üretimine müdahale eder.
• Uzun süreli antibiyotik kullanım geçmişiniz varsa: bazı antibiyotikler bağırsaklardaki mikroorganizma çeşitliliğini etkileyerek vücudun kendi kendine K vitamini üretmesini engelleyebilir veya azaltabilir.
• Yağ emilimi bozukluğu gibi bir metabolik hastalığınız varsa: bunlar çölyak hastalığı, kistik fibrozis, bağırsaklarda veya safra yollarında bir bozukluk, bağırsak rezeksiyonu olabilir.
• K vitamini açısından aşırı derecede eksik bir beslenme programı uyguluyorsanız K vitamini eksikliği açısından büyük risk altında olursunuz.

K vitamini eksikliğinin belirlenmesi için doktorlar, protrombin zamanı (PT) testi adı verilen pıhtılaşma testi ister. Protrombin zamanı, kanınızın pıhtılaşmasının ne kadar sürdüğünü ölçen bir kan testidir.

K vitamininin eksikliğini önlemek için K vitamininden yeterli bir diyet tüketmeniz gerekir. Her gün tüketmeniz gereken belirli bir K vitamini miktarı yoktur ancak kadınlar için 120 mcg, erkekler için 90 mcg genellikle yeterlidir. Yeşil yapraklı sebzeler ve bazı besinler, K vitamini açısından oldukça zengin olduğu için bu besinlerin bir porsiyonu almanız gereken K vitamini miktarını çoğunlukla karşılayacaktır.

Yağ emilim bozukluğu gibi rahatsızlıkları olan kişiler, warfarin ve kan sulandırıcı ilaç kullanan kişiler ise doktorlarının yönlendirmesiyle protrombin zamanlarının izlemine göre K vitamini takviyesi alıp almamaları gerektiğini öğrenebilirler.

K Vitamini Faydaları Nelerdir?

K vitamininin en bilinen etkisi, pıhtılaşma sürecinde rol alan proteinlerin üretiminde kullanılmasıdır.

Ayrıca son çalışmalar, K vitamininin kemiklerin büyümesi ve sağlıklı kalmasında görevli olabileceğini; özellikle yaşla birlikte kontrollerinin yapılması gerektiğini ortaya çıkarmıştır.

Aynı zamanda cildimiz için de önemli vitaminlerden biridir. Pıhtılaşma sürecinde rol alması; yaraların iyileşmesinde, ameliyatlardan sonraki iyileşme sürecinin hızlanmasında, deri çatlaklarının önlenmesinde, göz altı halkalarının giderilmesinde etkili olmasını sağlamaktadır. Çoğu doktor şişlik, ödem ve morarmayı azaltmaya yardımcı olmak için yeni ameliyat olmuş hastalarda sıklıkla K vitamini içeren kremler kullanır.

K Vitamini Hangi Besinlerde Bulunur?

En zengin K1 vitamini kaynakları, koyu yeşil yapraklı sebzelerdir. Ancak bu besinlerdeki K vitamininden en iyi şekilde yararlanmak için biraz yağ ile birlikte yemelisiniz. Çünkü K vitamini yağda çözünen bir vitamindir ve yağ kaynağı bir besin ile birlikte alındığında daha iyi emilir.

K2 Vitamini yalnızca hayvan kaynaklı yiyeceklerde ve bazı fermente yemeklerde bulunur, ayrıca bir miktar da bağırsaklarımız tarafından üretilir.

Özellikle K vitamini açısından zengin besinleri sıralayacak olursak:

• Lahana
• Kara lahana
• Ispanak
• Brokoli
• Brüksel lahanası
• Kuşkonmaz
• Pazı
• Şalgamın yeşil kısımları
• Pancar yaprağı
• Hindiba
• Yeşil domates
• Yeşil fasulye
• Yeşil biber
• Bezelye
• Marul
• Maydanoz
• Brüksel lahanası
• Brokoli
• Kuşkonmaz
• Yumurta sarısı
• Yeşilçay
• Yoğurt

Yarım fincan lahana, günlük K vitamini ihtiyacınızın yaklaşık 4 katı kadar K vitamini almanızı sağlar. Bu nedenle, öğünlerinize yeşil salata eklemek ve en az bir öğün yeşil bir sebzenin yemeğini tüketmek günlük almanız gereken K vitamini miktarını çoğunlukla karşılayacaktır.

Diyetisyen Zeliha Nur KABA