B12 Vitamini Nedir?

B12 Vitamini nedir? B12 vitamini faydaları nelerdir? B12 vitamini eksikliğinde neler görülür? Günlük alınması gereken B12 vitamini ne kadardır? Diyetisyenimiz Merve Doğan tüm bu başlıkları detaylı bir şekilde bulabileceğiniz bir yazı hazırladı…

B12 Vitamini Nedir?

b12 vitamini

B12 vitamini diğer adıyla kobalamin olarak bilinen bir vitamindir. Vücudun kırmızı kan hücrelerinin (alyuvar) üretilmesinde büyük önem taşımaktadır. Vücutta birçok işleve sahiptir. Vücudun kendisinin üretebildiği bir vitamin değildir. Dışarıdan besinler ile alınabilmektedir. Vitamin eksikliğini önlemek için bireylerin beslenmelerine çok dikkat etmeleri, sağlıklı, yeterli ve dengeli beslenmeye özen göstermeleri gerekmektedir.

Pernisiyöz anemi, 1926 yılına kadar tedavisi olanaksız bir hastalık olarak bilinmekteydi. Dr. Minot ve Dr. Murphy 1926 yılında fazla miktarda karaciğer yenmesi ile birlikte bu hastalığın iyileştiğini gözlemlemişlerdir.

Böylelikle bu hastalığın beslenme yetersizliği hastalığı olduğu ortaya çıkmıştır. Rickes ve arkadaşları 1948 yılında karaciğerden kırmızı renkli kristal bir öğe ayırıp buna B12 vitamini ismini vermişlerdir. İlerleyen yıllarda karaciğerden alınan farklı moleküllerin damardan verilmesi ile pernisiyöz aneminin iyileştiğini gözlemlemişlerdir.

Antibiyotik üreten küfler, bakterilerin birçoğu, işkembeli hayvanların bağırsaklarındaki bakteriler B12 vitamini üretebilirler. Hayvanlar böylelikle B12 gereksinmelerini karşılarlar. Bitkilerde B12 vitamini bulunmaz. Bu sebeple B12 vitaminin bulunduğu ilk yıllarda “hayvansal protein etmeni” olarak isimlendirilmiştir.

B12 vitamini suda, alkolde erirken eter ve asetonda erimez. Asit, alkali ve ısıya karşı dayanıksızdır. Asit-alkali çözeltilerde kaynatılırsa parçalanır. Isı derecesi ve süresi arttıkça vitamin kayıp oranı artar. Pişirme suyunun atılmasıyla da vitamin kaybı artmaktadır.

B12 Vitaminin Vücut Tarafından Kullanılması

b12 vitamini kullanımı

B12 vitamini besinlerde yaygın olarak metilkobalamin, adenokobalamin, hidrokobalamin formlarında bulunmaktadır. Aktif formları ise siyanokobalamin, hidroksikobalamindir. Düzgün emilim için mide salgısında bulunan “intrinsik faktör”e gereksinim vardır. Bu faktör mideden salgılanan 5000 molekül ağırlıklı, glikoprotein yapısında bir moleküldür. İntrinsik faktör kobalt ile bağlanır ve bağlı formda ileumda membrandan emilir.

B12 Vitaminin Emilimini Etkileyen Etmenler

b12 emilimi

B12 vitamini emilimi bazı faktörlerden etkilenmektedir. Bu faktörler;

  • Bazı ilaçların kullanımı,
  • Pankreas yetersizliği,
  • Bağırsak parazitleri,
  • Yaşlılarda yaşa bağlı mide salgısının azalması,
  • Aşırı alkol tüketimi,
  • Yetersiz protein alımı,
  • Folik asit ve A vitamini yetersizliği (bağırsak mukozasındaki bozulma sebebiyle),
  • Aşırı C vitamini alımının asit ortamı arttırması sebebiyle B12 vitaminin emilimi azalmaktadır.

B12 Vitamini Eksikliği

b12 vitamini eksikliği

B12 vitamini içeren kaynakların tüketilmemesi durumunda 10-20 yıl sonra, emilimde yetersizlik varsa 2-3 yıl sonra yetersizlik belirtileri ciddi şekilde gözlemlenir. Bu süreler bireysel olarak da değişkenlik gösterebilir. Eksikliğinde görülen en önemli hastalık Pernisiyöz anemidir.

Pernisiyöz anemide kırmızı ve beyaz kan hücrelerinin sayısı azalır ve şekilleri bozulur. Kemik iliğindeki kan hücrelerinin bozulmasından kaynaklanmaktadır.

Eksikliğinde görülen diğer rahatsızlıklar ise kas zayıflıkları ve nörolojik bozukluklardır. Eksiklik belirtileri şunlardır:

  • Hafıza sorunları – unutkanlık,
  • Yorgunluk, halsizlik, güçsüzlük,
  • Ruh halinde dalgalanmalar, aşırı sinirlilik, depresyon,
  • Dikkat eksikliği, odaklanma sorunları,
  • Uzun süreli zihinsel yorgunluk,
  • Baş ağrısı,
  • Duyuların işlevinde azalma,
  • Uzuvlarda uyuşma, karıncalanma ve yanma hissi,
  • Kas ağrıları,
  • Üşüme hissi,
  • Bebek ve çocuklarda büyüme gerilikleri,
  • Kalp çarpıntıları,
  • Saç dökülmesi,
  • Dilin pürüzsüzleşmesi, üzerindeki noktaların yok olmaya başlaması,
  • Dilde şişme,
  • Ağız içi yaralar,
  • Ciltte kuruluk, döküntüler,
  • Ciltte sarılık oluşması,
  • Bağırsak problemleri,
  • Vücut ağırlığında azalma.

B12 Vitamini Faydaları

b12 vitamini faydaları

B12 Vitamini faydaları olarak; kırmızı kan hücreleri olarak bilinen eritrositlerin kemik iliği tarafından üretilmesinde folik asitle birlikte önemli bir rol oynar.

Farklı bir deyişle hücre üretiminin devamını sağlayarak yaşlanmayı geciktirir ve anemi olarak tanımlanan kansızlığı önler. Karbonhidratı glikoza dönüştürür, yağ miktarını azaltır, protein sentezini sağlar ve enerji üretimini destekler. Tansiyonun dengelenmesi, osteoporozun (kemik erimesi) önlenmesi, sarı nokta göz hastalığının riskinin azaltılması ve kolesterolün düşürülmesinde etkili olduğu düşünülür. B12 vitamini aynı zamanda bağışıklık sisteminin güçlenmesinde de etkilidir.

Sinir sistemi için son derece önemli olan miyelin üretiminde rol oynayarak sinirlerin tahrip olmasını önler ve merkezi sinir sistemini güçlendirir. Dolayısıyla sinir sisteminin sağlıklı bir şekilde çalışmasında da etkilidir. Bilişsel fonksiyonlar ve özellikle hafıza üzerinde son derece etkindir. Öğrenmeyi kolaylaştırır, unutkanlığı önler. Alzheimer ve demans hastalıklarının oluşumunu geciktirebilir. Depresyonu önleme konusunda etkilidir. Ayrıca B12 vitaminin doğurganlık üzerinde de pozitif rol oynadığı bilinir. Hamileliğin ilk 6 haftasında fetüsü nöral tüp defektine karşı korur. B12 vitaminini faydaları arasında, hücrelerin yapı taşı olan DNA sentezi de bulunur. Kalp ve damar hastalıklarının yanı sıra meme, prostat, kolon ve akciğer kanseri gibi ciddi sağlık problemlerinin oluşumunu engellemekte rol oynar. Bebek ve çocukların gelişimi için de çok önemlidir.

B12 Vitamini İçeren Besinler

b12 vitamini içeren besinler

Tamamen hayvansal kaynaklı besinlerden sağlanır. Anne sütü ilk 6 ay bebeğin gereksinimini karşılar. Yalnız bitkisel besinlerle beslenen annelerin bebeklerine ek olarak verilmelidir. En fazla bulunduğu kaynaklar şu şekildedir:

  • Karaciğer: 50-130 mcg
  • Böbrek: 20-50 mcg
  • Kalp: 15-30 mcg
  • Et: 2-8 mcg
  • Balık: 2-8 mcg
  • Peynir: 1.2-3.6 mcg
  • Yumurta Sarısı: 1-1.2 mcg
  • Süt: 0.1- 0.6 mcg

Günlük Alınması Gereken B12 Miktarı

günlük alınması gereken b12

2015-Türkiye’ye Özgü Besin Ve Beslenme Rehberinden alınmıştır.

  • 0-6 ay: 0.4 mcg
  • 7-12 ay: 0.5 mcg
  • 1-3 yaş: 0.9 mcg
  • 4-9 yaş: 1.2 mcg
  • 10-13 yaş: 1.8 mcg
  • 14-18 yaş: 2.4 mcg
  • 19-30 yaş: 2.4 mcg
  • 31-50 yaş: 2.4 mcg
  • 51-65 yaş: 2.4 mcg
  • +65 yaş: 2.4 mcg (bir miktar daha arttırılabilir.)
  • Gebelik: 2.6 mcg
  • Emziklilik: 2.8 mcg

Bireyler günlük gereksinmelerini yeterli ve dengeli bir diyetle karşılayabilirler. Bazı besinlerin tüketilmemesi, emilim sorunları olması durumunda diyetle alım yetersiz olmaktadır. Bu durumlarda hekim kontrolünde kan tahlil sonucuna göre B12 takviyesi sağlanmalıdır.

B12 Vitamini – COVID 19 Hastalığı

b12 ve covid 19

GSC Biological and Pharmaceutical Sciences dergisinde 27 Mayıs 2020’de yayınlanan bir çalışmanın sonuçlarına göre;

Covid-19 hastalığının kobalamin metabolizmasına müdahale ederek kobalamin eksikliği semptomlarına neden olduğu sonucuna ulaşılmıştır.  Bu semptomlar oksidatif stres artışı, homosistein konsantrasyonu, pıhtılaşma kademesinin aktivasyonu, trombositopeni, yüksek laktat dehidrojenaz (LDH), düşük retikülosit sayısı, intravasküler pıhtılaşma trombozu, vazokonstriksiyon, renal ve pulmoner vaskülopatileri içermektedir. Bu semptomlar solunum ve merkezi sinir sistem bozukluklarına sebep olmaktadır.  Sonuçlara göre B12 vitamini eksikliği tedavisinin Covid-19 hastalığının enfekte olduğu hastalara verdiği zararı azalttığı yönündedir. Fakat bu hipotezi doğrulamak için daha fazla klinik çalışmaya ihtiyaç vardır.

Diyetisyen Merve DOĞAN

İlgili Makaleler

Bir yanıt yazın

E-posta adresiniz yayınlanmayacak. Gerekli alanlar * ile işaretlenmişlerdir

Başa dön tuşu