Aktivite Nedir? Aktivite Nasıl Analiz Edilir?

Aktivite Nedir?

Aktivite analizi nedir? Aktivite nasıl analiz edilir? Aktivite-rol dengesi yaşam kalitesini nasıl etkiler?

Her gün aslında farkında olmadan ne kadar da fazla aktivite yapıyoruz. Hadi şimdi bu yazıyı okuyana kadar yaptığınız aktivitelere bir bakalım.

1. Sabah kalkıp elinizi, yüzünüzü yıkadınız sonra belki kendinize kahvaltı hazırladınız. Şanslıysanız kahvaltı hazırdı ve yediniz.
2. Üstünüzü değiştirdiniz, saçınızı tarayıp tuvalete gittiniz.
3. Sonra başka bir aktivitede bulunmadan ilk işinizin bu yazıyı okumak olduğunu varsayarsak bile şu ana kadar 7-8 aktivitede bulundunuz.
4. İşte günlük yaşamda farkına bile varmadan birçok aktivite yaparız.

Anlayacağınız aktivite bilindiğinin aksine sadece eğlenmek için, hobi maksatlı yaptığınız etkinlikler değildir. Aktiviteler nefes almak kadar doğal bir kavram gibi hayatın her alanında bizimledir. Hatırlayın çocukken en büyük aktiviteniz oyun oynamaktı, yaşınız ilerledi büyüdünüz her şey gibi aktiviteleriniz de arttı. Sizden beklenen roller de her geçen zamanda değişti. Önceleri sadece evlattınız sonra öğrenci, çalışan, eş, iş arkadaşı ve anne- baba rollerini edindiniz. Her rolün başka ağırlığı başka sorumluluğu doğdu. Her rol için sizden beklenen aktiviteler farklıydı.

Fakat bir gün bir şey oldu hastalık, engellilik, kaza, istenmeyen durum, doğumsal ya da sonradan gelen bir sorun sonucu artık aktivitelerinizden bazıları aksadı. Rollerinizden bazılarını eskisi gibi yerine getiremediniz. Hepimizin başına gelmiştir grip olup yataktan çıkamadığınız o günü düşünün o gün aktivitelerinizi gerçekleştirmek ne kadar sancılıydı belki de yapamadınız bile. Rolleriniz ise o gün sekteye uğradı. Siz sadece o gün hasta rolüne büründünüz.

Kişiler hastalık sonrası ya da doğumsal sorunlarla yerine getiremedikleri aktiviteler için ergoterapiste başvururlar. Aktivite terapistliği yapan ergoterapist ise kişinin gerçekleştiremediği aktiviteyi öncelikle analiz eder. Hangi alanda problem olduğunu ortaya koyar ve müdahale planı hazırlar.

Aktivite Analizi Nedir?

Nasıl yani, aktivite analizi nedir mi diyorsunuz? O halde şu an yaptığınız aktiviteyi birlikte analiz edelim. Hazırsanız başlıyoruz;

1. Bu yazıyı okumak için telefonunuzu ya da bilgisayarınızı parmaklarınız yardımıyla kullanıp ince motor beceri gerçekleştirdiniz.
2. Yazı karşınızdayken öncelikle görsel uyaran aldınız.
3. Okumanız gereken kısmı beyin dikkatle seçip size sundu bu sayede aynı kelimeyi ya da satırı defalarca okumadınız.
4. Aldığınız görsel uyaran beyinde anlamlandırılıp, işlendi. Belki de daha önce öğrendiğiniz bilgilerle bağlantı kuruldu.
5. Size küçüklüğünüzden ya da grip olduğunuz günlerden örnek verdiğim sırada hafıza merkeziniz devreye girdi.
6. Harfleri uçar gibi ya da ters görmediniz çünkü görsel algılama gerçekleşti.
7. Bu sırada belki de çevrenizde başka sesler de duydunuz ama siz dikkatinizi okuduğunuz metin üzerinde toplayıp onlara kulak tıkayabildiniz.
8. Boynunuzu, vücudunuzu, duruşunuzu yazıyı okuyabilecek seviyeye getirip bozmadınız.
9. Sevgili okuyucu seni tebrik ederim milyonlarca süreç işlerken sen aynı aktivitede kalıp bu satırlar üzerinde dikkat vermeyi başardın.

Görüldüğü üzere bir aktivitede bile kaç aşamalı süreçler işler. Ergoterapist de kişinin zorlandığı aktiviteyi analiz edip kişiye özel tedavi programı hazırlar. Bu program hazırlanırken öncelikle hangi aktivite üzerine çalışılacağına kişi kendi karar verir.

Kişi tedavi programının hedefini kendi belirler. Ne isterse onun üzerine çalışılır.

Örneğin; beyin kanaması sonrası genç bir hastayla yazı yazma çalışılırken, otizmli bir çocukla üst giyinme, demanslı bir hastayla yer-zaman algısı, omurilik yaralanması sonrası ise yemek yeme aktivitesi çalışılabilir. Kişi ne yapmak istediğine kendi karar verir terapistte o aktiviteyi analiz eder. Hangi basamaklarda sorun varsa o alana yönelik müdahale planı çizer.

Neden Aktivitelerimiz Bu Kadar Önemli?

Düşünün aktivitelerinizi yerine getiremediniz ve bir başkasına bağımlı hale geldiniz.

• Bağımlılığınız ne kadar artarsa yaşam kalitenizde aynı ölçüde düşer. Hayatınızı inşa ederken yıllarca çalıştınız hepsi ne içindi?
• Daha fazla para, daha rahat bir iş, sosyo-kültürel çevre, gittiğiniz kurslar ve edindiğiniz hobiler çaba sarf ettikleriniz ne içindi?

Hepsinin ortak amacı refah düzeyinizi arttırmaktı yani bizler ömrümüz boyunca yaşam kalitemiz için çalışırız.

Aktivitelerimizdeki başarı, refah düzeyi yaşam kalitemiz için belirleyicidir. Peki onca aktivitemiz varken bunları nasıl sınıflandırabiliriz?

Aktiviteler bireylerin günlük hayatta yaptıkları iş- uğraşı, etkinliklerdir. Aktiviteler 3’e ayrılır:

1. Temel Günlük Yaşam Aktiviteleri: Kendine bakım (yüz yıkama, duş alma…), yemek yeme, giyinme, temel ihtiyaçlarımız için yaptığımız işler…
2. Yardımcı Günlük Yaşam Aktiviteleri: Bir aleti kullanmak için gereken beceriler (ütü, telefon, araba, ocak kullanımı…) , alışveriş yapma, hesap yapma, para kontrolü, ev yönetimi…
3. Rekreasyonel (Serbest zaman, hobi, çocuklar için oyun): Bireylerin yapmaktan zevk aldıkları aktiviteler bunların sakinleştirici, stres azaltıcı etkisi vardır. Çocuklar için oyun oynama becerisi çok önemli bir yere sahiptir. Oyun kurma, oyun yönetimi ve oyun sırasında duygusal dengeyi sağlamak aktivitenin kalitesi açısından önemlidir.

Sayın okuyucu yazımızın sonuna gelirken aktivitelerinde zorlandığın kısımları düşünmeni istiyorum. Sonra o aktiviteyi analiz et. Şimdi söyle bakalım hangi basamakta sorunun var?

Ergoterapist Burcu Yıldırım