İçindekiler
Son yıllarda yapılan çalışmalarla sindirim sistemi organlarından bağırsakların genel sağlığa önemli katkıları olduğu saptanmış ve bağırsaklar “ikinci beyin” olarak tanımlanmıştır. Bağırsak epitel hücreleri besin emiliminde rol oynamaktadır. Bağırsaktaki sıkı bağlar besin emilimi ile birlikte patojenlerin dolaşıma geçmesini önlemektedir. Bağırsak hücrelerindeki bu sıkı bağların çeşitli nedenlerle zarar görmesi durumunda geçirgen bağırsak sendromu ortaya çıkmaktadır.
Geçirgen (Sızdıran) Bağırsak Sendromu Nedir?
Geçirgen bağırsak sendromunda, epitel dokudaki sıkı bağların bozulmasıyla istenmeyen bazı maddeler: toksinler, iyi sindirilmemiş besinler, bazı bakteriler kan dolaşımına geçmektedir. Artmış bağırsak geçirgenliği besin alerjileri, irritabl bağırsak sendromu, ülseratif kolit, Crohn hastalığı, diyabet, karaciğer yağlanması, romatizmal eklem iltihabı gibi hastalıklarda rol oynamaktadır.
Geçirgen Bağırsak Sendromu Nelere Sebep Olur?
Sağlık profesyonelleri geçirgen bağırsak sendromunun:
- Alerjiler
- Kronik yorgunluk
- Depresyon
- Fibromiyalji
- Cilt rahatsızlıklarına sebep olabileceğini belirtmişlerdir.
Geçirgen Bağırsak Sendromu Nedenleri Nelerdir?
Bağırsaklar çok çeşitli mikroorganizma barındırmaktadır. Yüksek çeşitliliğe sahip bu mikroorganizma topluluğuna mikrobiyata denmektedir. Bozulan bağırsak mikrobiyatasının yani disbiyozun bağırsak geçirgenliğine neden olabileceği bildirilmiştir. Bilimsel otoriteler bağırsak mikrobiyatasının bozulmasının olası nedenlerini: kötü beslenme, alkol tüketimi, enfeksiyonlar, bazı otoimmün bozukluklar, şeker hastalığı, stres, çeşitli toksinlere maruziyet olarak belirtmişlerdir.
Geçirgen Bağırsak Sendromu Belirtileri Nelerdir?
Sızdıran bağırsak belirtileri diğer sağlık problemleriyle paralellik göstermektedir. Aşağıda geçirgen bağırsak sendromunda ortaya çıkacak olası belirtiler sıralanmıştır:
- Besin yetersizlikleri
- Kronik ishal, kabızlık veya şişkinlik gibi gastrointestinal problemler
- Baş ağrısı
- Bilinç bulanıklığı
- Konsantrasyon güçlüğü
- Yorgunluk
- Sivilce, akne, kızarıklık veya egzama gibi cilt problemleri
- Eklem ağrıları
- Yaygın iltihap
Geçirgen Bağırsak Sendromu Tanısı Nasıl Konulur?
Tanı koymada tek bir prosedür uygulanmamakla birlikte hastanın şikayetlerine göre tanı konmaktadır. Uygulanan tanı yöntemlerinden biri mannitol ve laktuloz testi iken gaita testi sonucuna göre değerlendirmeler de yapılabilmektedir.
Geçirgen Bağırsak Sendromu Beslenme Tedavisi Nasıldır?
Geçirgen bağırsak sendromunda diyet ve yaşam tarzı değişiklikleri oldukça önemlidir. Tedavi stratejilerinde yer alan GAPS ve FODMAP diyeti bağırsak florasını güçlendirmektedir. Bağırsak dokusundaki harabiyetin tedavisi için kaliteli protein tüketimi ve kolajen üretimini destekleyici besinlerin tüketilmesi gereklidir. Yeterli miktarlarda kırmızı et, balık, hindi, yumurta tüketilmeli. Ayrıca kolajen sentezini uyaran kemik suyu, hindi suyu, yeşil yapraklı sebzeler, yeşil biber, çilek, kabak çekirdeği diyete eklenmeli. Omega-3’ten zengin besinlerin inflamasyonu azaltma gücünden faydalanmak için somon, uskumru, ceviz, chia tohumu, semizotu, ıspanak yeterli ve dengeli miktarlarda tüketilmeli. Fermente besinlerin tüketimi bireyin hassasiyetlerine ve eşlik eden sağlık durumlarına göre diyetisyen tarafından düzenlenmeli. Hindistan cevizi ürünleri ve yağı diyete eklenirken doymuş yağ içeriği dikkate alınmalı, kalp ve damar hastalıkları olan bireylerin diyetinde yer alması sakıncalıdır. Probiyotik yoğurtlar ve kefir tüketimi tedaviye destek sağlayabilmekle birlikte kontrolsüz kullanımı bağırsak florasının bozulmasına neden olabilmekte ve inflamasyonu arttırabilmektedir. Kefir tüketimi önerilirken üretim standardizasyonuna dikkat edilmelidir.
Beslenme Tedavisinde Diyet İlkeleri
Yararlı bağırsak bakterilerini artırmak için probiyotik tüketimi (uygun suş ve doz için hekim & diyetisyen kontrolünde kullanılmalıdır).
- Kepekli tahıllar ve sebzeler ve gibi prebiyotik lif bakımından zengin yiyecekler tüketilmeli.
- Kırmızı et, süt ve yumurta tüketim ölçüsü doğru ayarlanmalı, hassasiyet varsa sınırlandırmalı.
- Doymuş yağ tüketimi sınırlandırılmalı.
- İlave şeker ve yapay tatlandırıcılardan kaçınılmalı.
- Aşırı yağlı, tuzlu ve kızartılmış besinler tüketilmemeli.
- Kek, pasta gibi hamur işlerinden uzak durulmalı.
- Alkol ve gazlı içecekler tüketilmemeli.
- Hassasiyet durumunda glutenden kaçınılmalı.
- Sucuk, sosis, salam gibi yağlı şarküteri ürünleri tüketilmemeli.
- Krema, kaymak, mayonez tüketilmemelidir.
Gıda İntolerans Testleri Uygulanmalı Mı?
Gıda intolerans testleri aracılığıyla beslenme tedavisi stratejisi oluşturmak kolaylaşmaktadır. Testlerin uygulanamadığı durumlarda eliminasyon diyetleri aracılığıyla intoleransa neden olan besinler belirlenip diyetten çıkarılabilmektedir.
Yaşam Tarzı Değişiklikleri
- Düzenli egzersiz yapılmalı.
- Uyku düzeninin sağlanması.
- Stresten kaçınılmalı.
- Gereksiz/kontrolsüz antibiyotik kullanımından kaçınılmalı.
- Sigara bırakılmalı.
- Alkol tüketimi sınırlandırılmalı.
Özet ve Sonuç
Geçirgen (sızdıran) bağırsak sendromu, bağırsaklardaki sıkı bağların hasar görmesiyle kana istenmeyen maddelerin geçmesiyle ortaya çıkan bir tablodur. Geçirgen bağırsak sendromu ile ilgili araştırmalar sınırlı olmakla birlikte elde edilen bulgulara göre bu sendrom farklı sağlık problemleriyle ilişkilendirilmiştir.
Tedavide beslenme, diyet ve yaşam tarzı değişiklikleri oldukça önemlidir. Hastalığın seyri ve semptomlara göre uzmanlar bireysel tedavi stratejileri geliştirebilmektedir. İyileşme süresi tedavi etkinliğine, eşlik eden hastalık durumlarına ve bireyin yaşam tarzı değişikliklerine uyum süreci ile ilişkilidir.
