İnternet Bankacılığı Dolandırıcılığı ve Süreçleri

İnternet Bankacılığı Dolandırıcılığı Nedir?

Öncelikle internet bankacılığı nedir ona bakalım. İnternet, tüm dünya üzerine yayılmıştır ve çok geniş bir bilgisayar ağı durumuna gelmiştir. Bu durum hayatımızı oldukça kolaylaştırırken aynı zamanda bazı riskleri de içinde barındırmaktadır. Bu denli yaygınlaşan internet kullanımıyla birlikte bilişim suçları da yaygınlaşmıştır. (İnternetin yaygınlaşmasıyla ortaya çıkan İnternette İzinsiz Fotoğraf Kullanımı suçu için ayrıca bakabilirsiniz.) İnternet bankacılığı dolandırıcılığı da bu suçlardan bir tanesidir.

Benim başıma gelmez diye düşünmemenizi tavsiye ederim. Çünkü bu dolandırıcılığı yapan kişiler ikna ve dolandırmak konusunda uzman kişilerdir. Belirli bir eğitim ve kültür seviyesindeki insanlar dahi profesyonelce hazırlanan bu dolandırıcılık çetelerine kanmaktadır.

İnternet bankacılığı işlemleri bakımından uygulamada ortaya çıkan en önemli sorun, hiç kuşkusuz güvenlik sorunudur. Bunların en başında banka hesaplarındaki paraların, müşterilere ait özel bilgiler kullanılarak üçüncü kişilerce başka hesaplara aktarılması gelmektedir.

İnternet bankacılığı dolandırıcılığı yollarından birisi olan bu durum hem bankalar hem de müşteriler açısından önemli riskler oluşturmaktadır.

2020 yılı itibariyle tüm dünya genelinde yayılma gösteren COVID-19 salgını ile birlikte internet bankacılığı kullanımı daha da artmıştır. Bankalar birer güven ve itimat kurumları olduklarından internet bankacılığında müşterilerinin güvenliğini sağlayacak güvenlik enstrümanlarını kullanmak zorundadırlar.

Ağırlaştırılmış sorumluluğun bir gereği olarak objektif özen yükümlülüğü altında bulunmakta olup, buna karşılık hafif kusurlarından dahi sorumludurlar.

İnternet Bankacılığı Dolandırıcılığı – Mevduat Sahibinin Sorumluluğu

İnternet bankacılığı işlemleri yapabilmek için mevduat sahibi ile banka arasında bir sözleşme imzalanır. Bu şekilde birlikte mevduat sahibi kendi hesabına internet ortamında erişebilir. Bu sözleşme iki tarafa da bazı yükümlülükler yüklemektedir. Bunlar asli yükümlülükler ve yan yükümlülüklerdir. Mevduat sahibi bankacılık işlemlerinde kullandığı kişisel bilgilerini ve şifrelerini dikkatle korumalı ve gerekli önlemleri almalıdır. Bunları yapmazsa doğacak zararlara kendi kusuru oranında katlanacaktır.

Bu noktada bilgisayar kullanıcılarının ortalama profili açısından bakıldığında teknik detayların tam olarak bilinmesi ve tam koruyucu önlem alınması mümkün görünmemektedir. Bu yüzden burada kişisel verilerin üçüncü kişilerin eline geçmemesi için önlemleri asıl alması gereken bankadır. Yine de mevduat sahibi, bilgilerini korumak için kendisinden beklenen ölçüde gerekli önlemleri almalıdır. Üçüncü kişilerce bu bilgilerin ele geçirildiğini fark ettiğinde ise bankayı durumdan haberdar etmelidir. Aksi durumda zarara uğramamak için gerekli dikkat ve özeni göstermeyen mevduat sahibi bankayla birlikte kusurlu sayılacaktır. Buna ”birlikte müterafik kusur” denir.

Müterafik kusur varsa mevduat sahibinin kusuru hükmedilen tazminattan indirim sebebi sayılacaktır. Mevduat sahibinin kusurunu banka ispat etmek durumundadır. Diğer bir deyişle banka mevduat sahibinin koruma yükümlülüğünü yerine getirmeyip aralarındaki internet bankacılığı sözleşmesine aykırı davrandığını ispat etmek zorundadır. Burada akla ilk gelen örnekler mevduat sahibinin şifresinin kullanıldığı olayda mevduat sahibinin kusuru olup olmadığıdır. Bunun için her somut kendi içinde değerlendirilmelidir.

İnternet bankacılığı dolandırıcılığı Yargıtay’ın konuyla ilgili verdiği bir kararı;

Mevduat sahibinin, şifrelerini ve kişisel bilgilerini korumakta müterafik kusurlu davrandıkları anlaşılmışsa da, davalı bankanın da olay tarihi itibariyle mevcut teknolojik imkanlar çerçevesinde, paranın ele geçirilmesini engellemek için gerekli önlemlerini almadığı belirlenmiştir. İnternet bankacılığı hizmeti sunan bankaların asli borcu, elektronik bankacılık işlemlerinin güvenlikle yapılabilmesinin sağlamaktır. Bu yükümlülüğü yerine getirmeyen bankaların asli kusurlu sayılmaları gerektiği açıktır.

Bankanın Sorumluluğu

Bankalar her ne kadar müşterileriyle sorumsuzluk sözleşmeleri imzalasalar da sorumsuzluk sözleşmesi hükümlerine sınırlama getiren 6098 sayılı Türk Borçlar Kanununun 115/3 ve 116/3 maddeleri gereğince, bankaların hafif kusurlarından dolayı ortaya çıkan sorumluluğunu kaldıran sözleşme hükümleri geçersiz olacaktır.

Yukarıda belirttiğimiz üzere banka ve mevduat sahibi arasında internet bankacılığını sözleşmesi imzalanmaktadır. Bu sözleşme ile her iki tarafa da bazı yükümlülükler verilmektedir. Bankalar müşterilerinin kişisel bilgilerini gelebilecek her türlü tehditten korumak zorundadır. Bu noktada bankaların özen yükümlülüğüne uygun olarak tedbirler almaları gerekir.

Bankalar birer güven ve itimat kurumudur. Bu sebeple kural olarak hafif kusurlarından dahi sorumlu olurlar. Müşterilerin internet bankacılığında kullanılmaları için kendilerine verilmiş olan özel bilgilerini, üçüncü kişilerden koruma ve saklama yükümlülüğü vardır.

İnternet Bankacılığı Dolandırıcılığı Durumuyla Karşılaşırsanız Ne Yapmalısınız?

Bu durumda yapmanız gerekenler sırasıyla şunlardır:

1. İlk yapmanız gereken vakit kaybetmeden bankalardaki hesap ve kartlarınıza bloke koydurmak olmalı. Sadece dolandırılan hesabınız değil başka hesaplarınız veya kartlarınız varsa hepsine bloke koydurmalısınız. Çünkü kişisel verilerinize erişmiş olan dolandırıcılar diğer hesaplarınız üzerinde de işlem yapabilirler.

2. Ardından derhal şikâyet için en yakın emniyet birimine ya da Cumhuriyet Başsavcılığına müracaat ederek suç duyurusunda bulunmalısınız.

3. Sonrasında savcılık makamı gerekli delilleri toplayarak bir iddianame hazırlayacak. Açılan ceza davası neticesinde bu suçu işleyenler ceza alacaktır. Buraya kadar açıkladıklarımız olayın cezai boyutunu oluşturmaktadır.
4. Süreçle ilgili doğrudan arabulucuya başvurup arabulucuda anlaşamamanız durumunda dava açabileceğiniz gibi dolandırılan hesabınızın bulunduğu bankanın genel müdürlüğüne vereceğiniz bir dilekçe ile bankadan zararın giderilmesini de talep edebilirsiniz. Bu noktada bankalar genelde zararın müşteride olduğunu ve kendisinin kusursuz olduğunu bu yüzden zararı tazmin etmeyeceğini belirtir. Ancak yerleşmiş Yargıtay kararları kusuru bankada bulmakta zararı tazmin ettirmektedir.
5. Bankadan olumsuz bir cevap alınması durumunda Tüketici Mahkemesi’nde tazminat davası açmanız gerekmektedir. Tüketici Mahkemesi’nde tazminat davası açabilmeniz için dava şartı olarak öncelikle arabulucuya başvurmanız gerekmektedir.

Avukat Öykü Özer