Kardeş Kıskançlığı: Anne Babaların Kaçınması Gereken Davranışlar!

Kardeş Kıskançlığı Nedir?

Kıskançlık insanoğlunun her gelişim evresinde görülebilen, en temel duygularımızdandır. Aynı zamanda yönetmesi en zor duygulardan biridir. Kardeş kıskançlığı da her ailede sık rastladığımız bir durumdur. Abartı olmadığı sürede, kardeş kıskançlığı normal karşılanması gereken bir süreçtir.  Peki abartı olduğu, “kardeş kıskançlığı” dediğimiz durum nedir?

Her çocuk anne babası için biricik olmak ister. Çocuklar anne babaları en çok onunla ilgilensin, sevgileri ve dikkatleri hep onun üzerinde olsun isterler. İkinci kardeş gelene kadar bu durum da zaten böyle değil midir? İlk çocukta anne babalar deneyimsiz. Anne baba olmakta onların ilk defa tecrübe ettikleri bir durumdur. Bu sebeple çocuğun eğitiminde çok titiz ve hassas olurlar. Birçok kitaplar okunur, farklı oyuncaklar denenir, doktorun her söylediğine harfiyen uygulanır. Ailenin ilk torunu ise tüm ilgi çocuğun üzerindedir. Tüm bu süreçlerde çocuk istediği ilgi, alaka ve dikkatin üzerinde olmasına alışmıştır. Ne zaman kardeş dünyaya gelir, çocuk bu ilginin paylaşılmasından hoşlanmaz.

Kardeşinin Olmasını İstemiyor, Ne Yapmalıyım?

Ailelerden şu ifadeleri çok sık duyarız “Kardeş o kadar çok istiyordu ki, ikinci çocuğu onun için yaptık. Heyecanla kardeşini bekliyordu, sonra ne oldu anlamadık, huyu suyu iyice değişti…”.  Bazı ebeveynler ise ikinci çocuk kararını ilk çocuğa bırakırlar, çocuğu yapmadan önce “Kardeş istiyor musun?” diye sorarlar. Bu çocuğun verebileceği bir karar değildir, bunun kararını anne baba vermelidir. Çünkü, çocuklar kardeş kavramını çok iyi bilemeyebilirler, onlar aslında kendilerine bir oyun arkadaşı isterler, istediği zaman oynayabileceği ya da bazen sadece “abi ya da abla olma” sıfatını isterler.

Bu süreçte çocuğunuzun duygularını anlamaya çalışmak önemlidir. Neden kardeşinin olmasını istemiyor, onu asıl kaygılandıran ya da korkutan şey ne, bu soruların cevapları kıymetlidir. Çocuğun yaş düzeyine göre ya sohbet ederek ya da oyunlar ile çocuğunuzun duygularını anlamak faydalı olacaktır.

Çocuğunuza kardeşini sevmesi için zorlamayın. “Ama onu sevmiyorsun diye üzülüyor” ya da “kardeşler hiç sevilmez mi” şeklindeki cümlelerden kaçının. Bu çocukta olumsuz duygulara yol açar.

Anne Babaların Kaçınması Gereken Davranışlar

1. Bebek dünyaya geldikten sonra çocuğunuz kıskanmasın diye onu aşırı ilgiye, övgüye, hediyelere boğmayın. “Biz seni daha çok seviyoruz” gibi yapmacık ilgileri çocuklar mutlaka hisseder. Kardeşten sonra büyük olanı ihmal etmek kadar, sağlıklı olmayan bir ilgiye boğmak da oldukça yanlış bir tutumdur.
2. Sen artık abi/abla oldun gibi çocuğunuza fazla sorumluluk yüklemeyin. “Sen büyüksün oyuncağını paylaş, sen büyüdün artık bunda ağlanacak ne var” gibi çocuğunuza duygusal baskılar yapmayın. Bunun gibi tutumlar çocuk ile ilişkinize zarar verebilir.
3. Yeni bebek doğduktan sonra büyük olanı mümkünse hemen kreşe / anaokuluna başlatmayın. Bu durum çocukta evden gönderilmiş hissiyatı yaratır. Aklı evde annesi ve bebekte kalır, bu durumda çocuğun okula uyum süresini zorlaştırır. Bebek doğduktan belli bir süre geçtikten sonra, çocuk evin yeni düzenine alıştıktan sonra, kreşe / anaokuluna başlatılması sağlıklı olacaktır.
4. Çocuklarınızı birbirleri ile kıyaslamayın. Her çocuğun gelişim sürecinin ve kişilik özelliklerinin birbirinden farklı olduğunu unutmayın. Kardeş bile olsalar her çocuk kendine öz, biriciktir.

 Bu Durumlarda Anne Babalar Ne Yapmalıdır?

• Doğum öncesinde bebek için seçilen isimde, odasının hazırlanmasında ve eşyaların seçiminde çocuğunuzun fikrini alın.
• Çocuğunuzun kendi bebeklik fotoğraflarına birlikte bakıp, sohbet edebilirsiniz. “Bir zamanlar sende böyle kardeşin gibi küçücüktün” ya da “bak burada daha 3 aylıktın” gibi sohbetler çocuğun duygu durumuna çok iyi gelir.
• Onun duygularını anlamaya çalışın. Öfkesini, mutsuzluğunu geçiştirmeyin, konu hakkında konuşun. Bu süreçte ona yeni kardeş ile ilgili konuları içeren hikayeler okuyabilirsiniz. Çocuk böylece duygularını dışarıdan görmüş olur, bu duyguları yaşayan başka çocuklarda olduğunu anlar ve hissettiği duygulardan suçluluk duymaktan vazgeçebilir.
• Ebeveyn olarak görev dağılımı yapmanız da bu dönemde çok önemlidir. Her iki çocuğun sorumluluğu sadece annenin üstlenmesi anneyi yıpratacaktır. Bu yüzden anne bebek ile ilgilenirken, babanın büyük çocuk ile oyunlar oynaması, ödevlerine yardım etmesi vb. etkinlikler faydalı olacaktır. Bu aşamada babanın desteği anneyi rahatlatır.
• Kardeşler arasındaki olumlu zamanları yakalayın, mutluluğunuzu dile getirin, bu davranışların pekişmesini sağlayın. İki kardeşin birlikte zaman geçirebileceği etkinlikler oluşturun.
• Bazı çocuklarda kardeşine zarar verme davranışları görülebilir (kardeşine vurma, ittirme gibi). Bu durumda sınır koymak önemlidir. Fevri tepki göstermeden, nazik bir şekilde ama net bir sınır koymak önemlidir. “Kardeşine vurmanı istemiyorum, canı acımıştır” gibi ifadelerle net bir sınır koyabilirsiniz.

Ne Zaman Uzmandan Yardım Almak Gerekir?

Tüm bu yazılanlara baktığımızda çocuğun kardeşini kıskanma sebebi ona duyguyu sevgisizlikten değildir. Çocuk anne babanın verdiği sevgiyi paylaşamamaktır ve daha çok sevilme, görülme ihtiyacındandır.

Bunlara rağmen çocuğunuzda aşırı öfkelenme, içe kapanma, genel huzursuzluk hali, okula gitmek istememe gibi değişiklikler gözlemliyorsanız bir uzmandan yardım alınız.

Psikolog Elçin Boz