Kişniş Nerelerde Kullanılır? (Tüm Detaylarıyla)
Kişniş Nedir?
Kişniş, ismi bir hayli duyulan fakat evlerde daima misafir edilmeyen yiyecek ve baharatlardan bir tanesidir. Bilimsel adı coriandrum sativum olarak bilinmektedir. Coriandrum kelimesi Yunancada tahtakurusu anlamına gelen koris sözcüğünün kökeninden gelmektedir. Böyle söylenmesinin sebebi ise, bitkinin toprağın üst tarafındaki halinin tahtakurusu gibi bir kokuya sahip olmasından ve tahtakurusu için bir mücadele niteliğinde kullanılmasından ötürü zannedilmektedir. Diğer bir isimle aşotu olarak bilinmektedir. Konumuz; kişniş nerelerde nasıl kullanılır? Ancak tarihin detaylarına da biraz inmek istiyoruz.
Türklerin kişnişi çok uzun zamandan beri kullandığı ve tanıdığı bilinmektedir. Çin’in tarih kaynaklarında Uygurların kişniş tarımı yaptığı bilgisi bulunmaktadır. 11. Yüzyılda Orta Asya Türkleri kişnişin ismini yumgak tene olarak belirtiyorlarmış. Bu kelimeler, yani yumgak yumak anlamında, tene ise tane manasında kullanılıyordu. Anadolu’da ise 11. Yy. sonrası kullanılan kişniç ismi değişerek kişniş kalıbını almıştır.
Epey uzun zamandan beri Asya ve Doğu Akdeniz ülkeleri kişniş tarımını yapmaktadır. Amerika, Asya ve Akdeniz ülkelerinde ise kişnişin yabani haliyle karşılaşılmaktadır. Anayurdunun Doğu Akdeniz ülkeleri olduğu zannedilmektedir. Kişniş ile Ebers papirüsü ve bir Hint dili olan Sanskritçe eserlerde karşılaşılmaktadır. Mısır mezarlarında bile bulunan bu bitkinin Milattan Önce 1000 yıllarında tarımı yapıldığı bilinmektedir. Çin’de ortalama 2000 senedir ilaç ve baharat olarak kullanılan kişnişi, Romalılar ve Yunanlılar yalnızca ilaç görevi ile kullanıyordu. Kişniş, epilepsi ve veba hastalıklarının tedavisi için, yatıştırıcı ve afrodizyak olarak ve üstelik sancısız bir doğum amacıyla kullanılmıştır. İbn-i Sina iltihaplı göz ödemleri ve göz iltihapları tedavisi için kişnişin suyundan ve yapraklarından faydalanmıştır.
Kişniş Faydaları
Günümüzde pek çok şifalı bitkinin popülerliğinin artması ile yaygın kullanılması, faydalarından yararlanılması ve kişiler arasında tavsiye edilmesi günden güne önem kazanarak artmaktadır. Pek bilinmese de bahsettiğimiz üzere kişniş aslında bu bitkilerin arasında çok uzun zaman önce yerini almıştır. Ama gitgide yaygınlaşan teknoloji ağı, ulaşılabilen veriler, kaynaklar ve ürünler sayesinde bu bitkileri öğrenmek, faydalarına aşina olmak ve deneyimleyip görmek mümkün hale gelip bilgi sahibi olmak kolaylaşmaktadır. Kişniş de bu tip bitkilerin kategorisinde yer almaktadır.
Gerek güzel görüntüsü, gerek ait olduğu bitki ailesi, gerekse pek çok özelliği ile kişnişin kendine özgü bazı faydaları mevcuttur. Kişniş faydaları sıralanacak olursa;
- Sahip olduğu zengin kalsiyum sayesinde uzun seneler boyu kemikleri güçlü ve sağlıklı tutmaktadır.
- Ağız kokusunu yok etmekte çok etkili olan kişniş, ağızda meydana gelen yaraların iltihap kapmasını engellemektedir.
- Anti bakteriyel özelliği ile insan vücudunda enfeksiyonlar karşısında bir kalkan niteliği taşımaktadır.
- Sahip olduğu uçucu yağ asidi ile ciltteki problemleri hızlı bir şekilde iyileştirebilmektedir.
- Felç ve kalp krizi gibi büyük problemleri meydana gelme ihtimalini minimum seviyeye indirebilmektedir. Bununla birlikte kolesterol düzeyini de dengede tutabilmektedir.
- Kişnişin faydaları arasında göz sağlığına sağladığı etki de ön plana çıkmaktadır. Taşıdığı A vitamini sayesinde görme problemlerini gidermektedir.
- Stres, uyku sorunları ve yorgunluk gibi problemlerin de azalmasında rol sahibidir. Bulundurduğu B vitamini sayesinde sinir sistemine de iyi gelmektedir.
- Kişniş, hazımsızlıkta çok etkilidir, sindirim sisteminde kolaylaştırıcı bir etkiye sahiptir.
- Bağırsak ve midedeki gazı söktürme görevi üstlenmektedir.
- Özel olarak çocuklarda olan diyareyi kesmede çok büyük etkisi bulunmaktadır.
Kişniş Nerelerde Kullanılır?
Geldik asıl konumuza… Söz ettiğimiz üzere kişniş, pek çok rahatsızlıkta şifa sağlayabilen bir bitkidir. Kişnişin kullanımı gerçekleştirilen temel problemleri şöyle sıralayabiliriz;
- Yorgunluk
- Gaz şişkinliği
- Ağrılar
- Sindirim bozuklukları
- Kramp
Kişnişin kullanıldığı alanlar ise şu şekildedir;
- Kişniş yağı krem, losyon, sabun, parfüm ve ilaç sanayisinde aroma maddesi konumunda kullanılmaktadır.
- Damar sertliği hususuna karşın, yemeklerde baharat şeklinde kullanılması tavsiye edilmektedir.
Kişniş besin değerleri ise şunlardır;
- C vitamini
- Şeker
- Nişasta
- %1 oranda eterli yağ
- %22 ile %26 oranı arasında yağ
- Borneol
- Simol
- Palmitin
- Geraniol
- Pinen
- Felandren
- Tanen
- Albümin
- Sitosterin
- Flavonoid
Kişniş Nasıl Kullanılır?
Kişniş bitkisinin yararlanılabilecek birçok yöntemi mevcuttur. Hem çayı, hem yağı ile şifa kaynağı haline gelen bu bitki, adeta doğadan bize hediye edilmiştir. Pratik ve kolay bir şekilde hazırlayarak tüketip kullanma imkânına sahip olduğumuz kişnişin kolay tarifleri şunlardır;
Kişniş Çayı
2 gram kişniş tohumuna 150 mililitre kadar sıcak su ilave edilir, 5 dakika demledikten sonra süzülür. Sıcak bir biçimde tat katılmadan içilir.
Kişniş Yağı
Kişniş tohumu damıtılma yöntemiyle ayrıştırılarak yapılır. Kendine has tadı ve kokusu mevcuttur.
Kişnişin Farklı Kullanım Seçenekleri
Türlü rahatsızlıklar için farklı tarifler ile bazı yöntemler uygulanarak hazırlanmaktadır. Çeşitli bitkiler ve bazı malzemeleri kullanıp basit bir biçimde sorunlara özel olarak yapılan tarifler çok etkili olmaktadır. Peki, kişniş başka nerelerde kullanılır?
- Kramp Çözme, Gaz Şişkinliği Çayı
Gerekenler: 5 gram kişniş tohumu, 2-3 gram arası limon meyvesinin kabuğu
- Karışım yapılır. Bu karışıma 150 mililitre sıcak su ilave edilir.
- 10 dakika demlendikten sonra süzülür.
Yemek sonraları sıcak bir şekilde tatlandırma yapmadan 1 çay fincanı oranında içilmelidir.
- Bir Diğer Kramp Çözücü, Gaz Şişkinliği Çayı
Gerekenler: 10 gram portakal ağacı yaprağı, 10 gram papatya çiçeği, 10 gram limon meyvesi kabuğu, 20 gram kişniş tohumu
- Karışım yapılır. Bu karışıma yarım litre (500ml.) sıcak su ilave edilir.
- 15 dakika demlendikten sonra süzülür.
Öğlen ve akşam yemeği sonrası 1 fincan oranında içilmelidir.
- Sindirim Sorunları İçin, Ağrı Giderici, Bitkinliğe İyi Gelecek Çay
Gerekenler: 50 gram kişniş tohumu
- 20 gram kişniş tohumuna yarım litre sıcak su ilave edilir.
- 10 dakika demlendikten sonra süzülür.
Yemek sonraları sıcak bir şekilde içilmelidir.
- Gaz Şişkinliği İçin ve Sindirimi Kolaylaştıran Çay
Gerekenler: 20 gram anason tohumu, 20 gram kimyon tohumu, 20 gram rezene tohumu, 20 gram yabani melek otu yaprağı, 20 gram kişniş tohumu
- 2 gramlık karışım yapılır. Bu karışım 150 mililitrelik su içerisinde 15 ile 30 dakika arasında kaynatılır ve ardından süzülür.
- Bu aynı tarif yabani melek otu olmadan da yapılabilmektedir.
Yemek yedikten 30 dakika sonra veya akşam vakti 1 çay fincanı oranında sıcak bir biçimde içilmelidir.
Not: Bilinen bir yan etkisi bulunmayan kişnişin yalnızca yüksek ölçülerde kullanılmaması tavsiye edilmektedir. Ciddi hastalıklarda, teşhis konulmamış şüphe içeren bazı rahatsızlık ve problemlerde uzman bir doktorun tanı koyması, denetleyip kontrol altına alması ve onun gözetimi ile kullanılması ve tedavi görevi görmesi önerilmektedir.
Sağlıklı günler dileriz.
Taze kişniş yoğurt acıka(biber salçası) karıştırılıp yenebilir.