Kuzeyde Yükselen Çıta: Finlandiya Eğitimi
Finlandiya Eğitim Sistemi
Yaklaşık 6 milyonluk nüfusuyla Baltık Denizi çevresinde yer alan Finlandiya gerek refah düzeyi gerekse PİSA sınavındaki başarılarıyla son zamanlarda dikkatleri üzerine çekmektedir. Doğu’ da Rusya, kuzey’ de Norveç, güneyde Estonya ve batıda İsveç ile komşu olan Finlandiya, Haçlı Seferleri ile Hristiyanlaşmış olup İsveç Krallığının bir uzantısı haline gelmiştir. Rusya ile İsveç savaşlarından etkilenen ve 18. yüzyılda Rusya tarafından iki kere işgal edilmiştir. Yaşanan çatışmalarda birçok kişi hayatını kaybetmiştir. 650 yıllık İsveç egemenliğinin bitişi ile 1917 yılına kadar Rusya‘nın himayesine girme süreci Finlilerin bağımsızlıklarını kazanma isteğini güçlendirmiştir. Bu doğrultuda II. Dünya Savaşı ile Ruslara karşı savaşan Finler, daha sonraki dönemlerde Almanlara karşı durmuş, savaş bitiminde yaklaşık 100.000 insanını yitirmiştir. Bugünlere gelmek için çok çaba harcayan Finlandiya, bağımsızlık mücadelesi ruhundan vazgeçmeyerek bir zamanlar içinde yaşadığı bataklığın yerini; güçlü ve giderek gelişen bir ülkeye çevirmeyi başarmıştır. Peki, Finlandiya eğitim sistemi nasıldır?
OKUL VE İDARİ YAPI
Finlandiya’ da ki okullar belediye sistemiyle örgütlenen kuruluşlar olup şehir merkezinde okul müdürüne belediye karar vermektedir. Küçük şehirlerde ise çalışacak öğretmeni belediye meclisi seçerek öğretmenini tayin etmektedir. Öğretmenlik deneyiminin olmasının zorunlu olduğu ve yönetimle ilgili eğitim bilgisinin aranması müdürlerde olması gereken temel kriterlerdir. Ben anlayışının yerini biz kavramına bırakan müdürler öğretmenleriyle beraber başarma duygusu için çalışmaktadır. Öğretmenlerin internet üzerinden başvuru yaparak seçilmesi ve üç yıl stajyer olarak göreve başlaması şartı bulunmaktadır. Finlandiya ‘da 3- 4 öğrencinin sorumluluğu bu öğretmenlere verilmiştir. Kısa teneffüslerin 30 ar dakikada iki defa olması ve öğretmenlerin belirli alanlarda görev yapması belirlenerek, uzun teneffüslerde sınıfın yasal olarak boşaltılması gerekmektedir. Soğuk hava şartlarına aldırmadan -20 dereceye kadar teneffüslerini kullanma zorunluluğu vardır.
Ara verirken zile ihtiyaç duyulmayıp, öğrencilerin okul bahçesinde bulunan saatlere göre teneffüslerinin bittiğini anlayarak derslerine girmesi sağlanmaktadır. Yüksek katlı okul binalarının yerini en çok 2-3 katlı olan yapılara bırakması ve aynı alan içinde donanımlı birçok dersliği bulunması okulun belirgin özelliklerindendir. Toplu taşımanın zorunlu haller dışında kullanılmaması, bisiklet kullanımını yaygınlaştırarak çocukların bağımsız yetişmesini desteklemektedir. Engelli bireylerini her ortamda bulunabilecek şekilde dizayn edilen derslikler; her bireye eşit imkân yaratarak öğrenmenin gerçekleşmesini sağlamaktadır. Okullar birbiriyle yarış halinde olmayarak bütüncül bir şekilde, ayrışmadan öğrenmeyi amaç edinmişlerdir.
NİTELİKLİ ÖĞRETMENLER
Temel zenginliklerinin okullarının ve eğitimlerinin olduğunu belirten Finlandiyalılar, tabiat açısından geride olmalarının eksikliğini, vatandaşlarının kalkınmasında, gençlerinin nitelikli bir eğitim almasında ve halkın refah düzeyinin yüksek olmasıyla telafi etmişlerdir. Bu eğitimi sağlayacak olan liderler kuşkusuz öğretmenlerdir. Dünyada öğretmenlerine nitelikli eğitim veren öncü ülkelerden biri konumunda olan Finlandiya, araştıran ve yüksek standartlara erişen bireyler yetiştirmeyi amaçlamaktadır. Okullarda 70 ve 80‘li yıllarda denetimin müfettişler tarafından yapılması ve yönetmeliklere sıkı sıkıya bağlı kalınması, öğretmenlerin üzerindeki baskıyı arttırırken, 90‘lı yıllarda bu durumun tersine bir anlayış güdülmeye başlanmıştır. Öğretmenin üzerindeki baskıyı azaltarak yerine güven algısını yerleştiren bu sistem öğretmenleri özgür bırakarak kontrolün onda olmasını istemişlerdir.
Öğretmenliğin en az doktorluk kadar yetkin olmasını isteyen ve üst düzey bir seçilimle eğitim veren Finliler, asgari 5 yıllık bir lisans eğitimin sonunda önemli bir uzmanlık alanı sağlayacak şekilde öğretmenlerinin yetişmelerini istemektedir. Müfredat bakımından özgür bırakılan öğretmenler geniş bir yetkiye sahip olup, öz-denetimli ve sürekli öğrenmeye açık birer model olması beklenmektedir. Yapmacık bir tavır takınmalarına karşı olan sistem, öğretmenin öğrenciler gibi serbest giyinmesini, nasıl bir yaşam şekline sahipse okulda da bunu yansıtabileceği düşünmektedir. Şekilci eğitimin tamamen zıddında bir görüş sergileyen bu düşünce sisteminde öğretmenlik, toplumun prestijli bir meslek alanındadır. Sonuç olarak; öğretmenlik mesleğini Finlandiya‘ da yapan eğitimciler birçok konuda nitelikli eğitim alıp devletin öğretmenini özgür bırakacak kadar etkili olan akademik gelişimlerinim yanı sıra sosyal ve bireysel olarak toplumun kalkınmasında büyük önemi vardır.
