Duygusal Manipülasyon (Gaslighting) İle Yüzleşmeye Hazır Mıyız?

Nedir Bu Gaslighting Hikâyesi?

Gaslighting psikolojik manipülasyon/istismar yöntemi olarak biliniyor. Gaslighting terimi 1940’lı yıllarda çekilen bir film hikâyesinden geliyor. Özetle; filmde Jack ve Bella akşamları gaz lambası ile aydınlanıyorlar. Yalnız Jack’in Bella ile ilgili birtakım planları var. Her akşam gaz lambasının ışığını yavaş yavaş bir önceki güne göre azaltıyor. Bella bu durumdan şüphelenmiyor. Sadece gaz lambası artık eskisi kadar aydınlatmıyor diye düşünüyor ve her seferinde Jack Bella’ya sen garip şeyler düşünüyorsun, saçmalıyorsun deyip durumu kendine göre normalleştirmeye çalışıyor. Gerçekliği saptırıyor. Olayın temelinde insanın karşısındakine çeşitli oyunlar oynayarak şüpheye düşürüp, kendisine bağımlı hale getirme durumu gözler önüne seriliyor.

Manipülatör Müsünür Yoksa Manipüle Edilen Mi?

Manipülatör, genellikle narsist taraf; manipüle edilen ise uyum sağlama çabası içine girmiş kurban rolündeki taraf olur. Manipülatör bireyler; kendine yeteri kadar güvenmeyen, birtakım taktiklerle durumları/konuları kendi lehine çeviren kişilerdir. Davranış şekillerini analiz edip yönetmek isterler. Siz ona bir şeyin kanıtını gösterseniz bile yaptıklarını reddederler. Dolayısıyla kendi gerçekliğiniz hakkında sürekli şüpheye düşersiniz. Aklınızda “acaba”lar biriktirmeye başlarsınız ve bu acabalar birikerek kartopu etkisi yaratır ve sonucunda kendinizi mutsuz hissedersiniz.

SİZİN DE HAYATINIZDA “KARŞIDAKİ İNSANA ÇEŞİTLİ OYUNLAR OYNAYARAK ZAMANLA KENDİSİNDEN ŞÜPHE ETMESİNİ SAĞLATAN” BİRİSİ VAR MI?

Manipülatör bireyler sizin beyninizi kendi mülkiyet alanı gibi kullanarak sizi adeta karanlığa sürükler. Geçmişte yaşadıklarınız olaylarda kopukluklar başlar. Bununla birlikte; geçici hafıza kaybı veya unutkanlık gibi sorunlar yaşayabilirsiniz. Doğrularınız ve yanlışlarınız birbirleriyle çelişmeye başlar. Sürekli kendinizi sorgular hale gelirsiniz. Ayrıca; manipülatör, pozitif yönlerinizi görmezden gelerek; negatif yönleriniz ile sizi yaralamaya çalışırlar ve olumsuz özelliklerinizi de gün yüzüne çıkararak sizi değersiz biri olduğunuza inandırmayı amaçlar. Bundan dolayı, temel hedefleri benliğinize saldırmaktır.

ANLAMASI ZOR, ANLATMASI DAHA ZOR…

Genellikle narsistler ve özgüvensiz insanlarca uygulanan bu yöntemin korkunç olan tarafıysa kurban tarafından fark edilmesinin neredeyse imkansıza yakın olması. Neden mi imkansız? Çünkü o insanlar genellikle en sevdiğimiz, güvendiğimiz ve sözlerine inandığımız insanlardır. Onlar bizim için en değerli insanlardır. Onların manipülatör olmasına inanmak istememeniz gibi, bu istismarı yapacaksa bile en son kişinin siz olacağını düşünebilirsiniz. Bu durumu belli bir noktadan sonra hissetseniz bile kendinize de karşınızdakine de ifade etmeniz zor olacaktır.

Gaslighting’in Medyada Yeri Var Mıdır?

Bu duygusal manipülasyon yöntemi her alanda karşımıza çıkmaktadır ve son zamanlarda daha çok arttığını gözlemlemekteyiz. Yakın zamanda Sadakatsiz isimli bir dizi başladı ve birçok insanın beğenisini kazandı. Asya; Volkan ile mutlu ve güven temelli bir evliliğinin olduğunu düşünürken 2 yıl boyunca aldatıldığını öğrenir. Asya Volkan’ı sevdiği için ve arada çocuk olduğu için yaşananları algılasa da bu durumu kabullenemez. Huzurlu bir evliliği olduğunu düşünür ve Volkan’a inanmak için kendi gerçekliğini sorgular. Asya; başarılı, güçlü bir kadın olmasına rağmen şüpheleri ve acabaları onu sürekli rahatsız eder. Şüphelerle başlayan bu süreçte elinde net deliller olmasına rağmen Volkan’a bunları söyleyemez. Volkan ise bu durumu kesinlikle reddeder ve yalan söylemeye devam eder. Asya’ya böyle bir durumun olmadığını, çok yoğun çalıştığı için sağlıklı düşünemediğini ileri sürerek konuyu kapatmaya çalışır. Bu çarpıcı diziyi genellikle manipülasyon kurbanları izler. Çünkü kendi hayatlarıyla eşleştirebilecekleri birçok sahne vardır.

Bu Duygusal Manipülasyondan Korunmak İçin Neler Yapılabilir?

Öncelikle; sorunu tespit ederseniz ve o sorunun üzerine giderseniz çözüm bulmanız kolaylaşacaktır.

Manipülasyon esnasında yaşadığınız duyguları düşünüp bir yere yazıp daha sonra yazdıklarınızı okumak kendinizi doğrulamanız konusunda yardımcı olacaktır.

• Duygularınıza ve hislerinize güvenmelisiniz. Duygularınızı yok saymamalısınız.
• Kendinizi sevip ve kendinize saygı duymalı; kendinize konsantre olmalısınız. Gerçekliğinizi sorgulamamasınız.
• Karşı tarafa sürekli özür dileme konumunda olmamalısınız.
• Topyekûn bir savaş haline girmektense adım adım ilerleyerek her olayı ayrı değerlendirmelisiniz.
• Sizi olduğunuz gibi kabul eden insanlarla görüşmelisiniz.
• Herkesi mutlu etme çabasına girmemelisiniz.
• Anlaşmazlıkların farkına varmalısınız.
• Neden? Diye sorup, gerçekçi sebeplerini istemelisiniz.
• Gerektiğinde “hayır” demesini öğrenmelisiniz.

PEKİ, DUYGUSAL MANİPÜLASYON/GASLIGHTING SÜRECİNDE PSİKOLOJİK DESTEK ALINMALI MI?

Kimi zaman doğru ile yanlış arasında değerlendirme yapmakta zorlanabilirsiniz. Duygularınızı bir uzman ile paylaşmak farklı bir bakış açısına sahip olmanızı sağlayabilir. Bu bilgiler doğrultusunda; benlik algısı, özgüven inşası, etkili iletişim ve sınır koyma becerisine sahip olmak ve bu süreci daha sağlıklı yürütmek için bir uzmana başvurabilirsiniz.

Psikolojik Danışman Şeyda Keskiner