Karaciğerin Görevleri
Karın boşluğunun sağ üst kısmında diyaframın hemen altında yer alan karaciğer vücudun en büyük organı ve salgı bezidir. Vücut ağırlığının %2’sini oluşturan bu organ vücutta birçok maddenin sentezlenmesi ve metabolizmasından sorumludur. En önemli görevlerinden biri toksik maddeleri temizlemesidir. Vücuda alınan ilaçları ve toksik maddeleri metabolize ederek vücuttan atılmasını sağlar. Aynı zamanda karbonhidrat, protein ve yağ gibi makronutrientlerin metabolizması ve depolanmasında önemli rollere sahiptir. Glikozu glikojen olarak depolar ve açlık durumunda vücuda enerji kaynağı sağlar. Safra sentezini gerçekleştirir. Lipitlerin sindirim, emilim ve metabolizmasına yardımcı olur. Vücudun bağışıklık sisteminde yer alan proteinler ile serum proteinlerinin çoğunun yapımından sorumludur. Kan oluşumunda, demirin ferritin şeklinde depolanmasında, vitamin ve minerallerin aktivasyonu ve metabolizmasında görev alır. Tüm bu yaşamsal faaliyetleri nedeniyle karaciğer hayati öneme sahip bir organdır. Bu yüzden karaciğer sağlığını korumak için beslenme oldukça önemlidir. Karaciğer enzimlerini düşüren bazı karaciğer dostu besinler mevcuttur.
Fonksiyonların değerlendirilmesinde en yaygın kullanılan yöntem karaciğer fonksiyon testidir. Karaciğer enzimlerinin yüksek veya sınırda olması karaciğer ile ilgili sağlık problemlerinin habercisi olabilir.
Gereksiz ilaç kullanımı, aşırı yağlı beslenme, alkol ve sigara kullanımı, fazla miktarda şeker ve tuz tüketimi karaciğer sağlığını olumsuz yönde etkileyen bazı davranışlardır.
Sağlıklı bir beden için sağlıklı bir karaciğere ihtiyaç vardır.
Daha Sağlıklı Bir Karaciğer İçin
- Öncelikle fazla kilolu bireylerde kademeli olarak ağırlık kaybı sağlanmalıdır.
- Diyetteki toplam yağ ve doymuş yağ alımı azaltılmalıdır.
- Aşırı tuz ve şeker alımından kaçınılmalıdır.
- Fast food tarzı hazır gıdalardan uzak durulmalıdır.
- Kan şekerini hızlı yükselten glisemik indeksi yüksek besinlerden kaçınılmalıdır.
- Posa yönünden zengin olan tam tahıl, kurubaklagil, meyve ve sebzenin tüketimi artırılmalıdır.
Karaciğer Enzimleri Yüksek Olan Bireyler Nasıl Beslenmeli?
Bunlara ek olarak karaciğer enzimlerini düşürmeye ve karaciğer sağlığını korumaya yardımcı olabilecek bazı doğal besinler mevcuttur. İşte karaciğer enzimlerini düşüren besinler.
Enginar
Karaciğer dostu olmasıyla bilinen enginar güçlü bir antioksidan kaynağıdır. Potasyum, kalsiyum, manganez, A, C ve B grubu vitaminleri içerir. Enginarda bulunan Sinarin adlı bileşen kandaki kötü kolesterolün düşmesine yardımcı olur. Aynı zamanda karaciğer ve safra kesesinde biriken alkol, yağ ve nikotin gibi maddelerin atımına yardımcı olur. Safra akışını destekler bu sayede safra tıkanıklıklarını önleyerek hastalık oluşumunu engeller. Yüksek lif içeriği sayesinde sindirimi destekler. Karaciğer yenileyen besinlerin başında gelen enginar tüm bu faydaları sayesinde karaciğer sağlığını korumaya yardımcı olur.
Yulaf
Yulaf, lif açısından oldukça zengindir. Bu sayede uzun süre doygunluk sağlar ve kilo kontrolüne yardımcı olur. Ayrıca içerdiği çözünür lifler, bağırsaklarda kolesterolün emilimini azaltarak kandaki kolesterol seviyesini düşürmektedir. Böylelikle karaciğer ve kalp sağlığının korunmasında yardımcı olur.
Brokoli
Brokoli, karnabahar, lahana gibi besinler yüksek miktarda sülfür içerir. Karaciğerde üretilen ve karaciğerin detoks kabiliyetini sağlayan glutatyon amino asiti için sülfür önemli bir mineraldir. Brokolide bulunan isotiosiyanatlar güçlü antiinflamatuar etki gösterir. İçerdiği lutein, zeaksantin ve beta karoten karotenoidleri de antioksidan olarak işlev görerek sağlığın korunmasına yardımcı olur.
Elma
Lif içeriği yüksek olan elma da karaciğer sağlığı için oldukça yararlı bir meyvedir. Elmada bulunan pektin lifi kolesterolü düşürür ve toksin atımına destek olur. Böylece hem karaciğer hem de sindirim sistemi sağlığını korur.
Ceviz
Ceviz benzersiz bir yağ asidi bileşimine sahiptir. Linoleik asit, fitosteroller, bitkisel protein ve lif açısından zengindir dolayısıyla dislipidemi üzerinde olumlu bir etkiye sahiptir. Bir fonksiyonel besin olan ceviz, güçlü antioksidan özelliği sayesinde alkole bağlı olmayan karaciğer yağlanmasında lipit birikimi ile ilişkili oksidatif stresi azaltır. Ceviz hem antinflamatuar hem de bağışıklığı destekleyen bileşiklere sahiptir bu nedenle düzenli tüketim ile karaciğer yağlanmasının gelişmesini ve ilerlemesini engellemeye yardımcı olur.
Sarımsak
Sarımsak içerdiği polifenoller, sülfür bileşikleri ve selenyum nedeniyle kuvvetli antioksidan etkiye sahiptir. Antioksidan ve antiinflamatuar etkisi sayesinde karaciğer ve safrada oluşabilecek iltihabı önlemektedir. Karaciğer fonksiyonlarını korumaya yardımcı olmaktadır. Karaciğer enzimlerini aktive ederek detoksifikasyonu destekler. Sarımsağın içerdiği sülfürlü bileşiklerin, kolesterol sentezini sağlayan enzimleri inhibe ederek kan kolesterol seviyesini düşürdüğü bilinmektedir.
Yeşil Çay
Sağlık üzerine birçok olumlu etkisi olan yeşil çay önemli miktarda biyoaktif bileşen içerir. İyi bir antioksidan kaynağı olan yeşil çay vücutta oksidatif stresi azaltarak karaciğer ve diğer kanser türlerine karşı vücudu koruma altına alır. Antiinflamatuar etkisi sayesinde inflamasyonu azaltmaya yardımcı olarak karaciğer sağlığını destekler. Yeşil çay tüketiminin günde maksimum 3 fincan ile sınırlanması sağlık açısından önemlidir.
Sağlıklı bir karaciğer için sigara, alkol ve bilinçsiz ilaç kullanımından kaçınılmalı, yeterli ve dengeli beslenme ile hareketli bir yaşam tarzı benimsenmelidir. Hekim denetiminde düzenli aralıklarla sağlık kontrolleri yapılmalıdır. Sağlıklı beslenme ve düzenli egzersiz ile ideal vücut ağırlığı korunmalı, fazla kilolu bireyler ise ideal aralığa ulaşmalıdır.
