Folat (B9) Vitamini Nedir? Neden Bu Kadar Önemli?

Vitaminler, insan sağlığı açısından önemli olan bileşiklerdir. Küçük miktarlar büyük fayda sağlamaktadır. Bazı vitaminler vücudumuzda sentezlenebilir ama çoğunlukla dışarıdan besin yoluyla almamız gerekmektedir. Bazı vitamin eksikliklerinde ekstra takviye almak gerekebilir. Ancak takviye alınan vitamin ve dozu uzmanlar tarafından belirlenmelidir. Çünkü vitaminlerin azı kadar fazla alınması da vücuda negatif etki olarak geri dönecektir. Bugün ise sizlerle önemli bir vitamin olan Folik Asit ve alt başlıklarından bahsedeceğim. Folik asit nedir? Folik asit eksikliğinde neler olabilir? Folik asitin faydaları nelerdir? Folik asit hangi besinlerde bulunur?

Folik Asit Nedir?

Folik asit, folat, B9 vitamini hepsi aynı vitamini ifade eden farklı isimlerdir. Vücutta önem arz eden bileşiklerden biridir. Folik asit, kırmızı kan hücresi oluşumunda ve sağlıklı hücre büyümesinde önemli rol oynayan vitaminlerin başında gelir. Özellikle hamilelik döneminde bu vitamin eksikliğinde ekstra ihtiyaç duyulur. Bebeklerde beyin ve omuriliğin sağlıklı bir şekilde gelişmesini sağlar ve eksikliğinde nöral tüp defekti oluşabilir. Bu sebeple hamilelik durumunda ve hamilelik öncesinde önemli ve dikkat edilmesi gereken vitaminlerden biridir.

Folik Asit Eksikliğinde Neler Olabilir ve Eksikliğini Nasıl Önleyebiliriz?

Folik asit eksikliği uzmanların kişiye bireysel önerdiği dozlarda, günlük olarak alınmasıyla normal seviyelere çekilebilir.

Hamilelik

Bir önceki paragrafta da bahsettiğim gibi özellikle hamilelik düşünenlerde ve hamile olan kişilerde önemli olan vitaminlerin başında gelir. Çalışmalarda hamilelik düşünen kadınların yaklaşık hamilelikten 3 ay kadar önce takviye olarak folik asitin başlanmasının faydalı olabileceği gösterilmiştir.

Anemi

Folik asit ve B12 vitamini, vücutta yeteri kadar bulunmuyorsa bu durumda eritrositler olması gerekenden daha büyük olur ve görevini yerine getiremezler. Bu duruma ise megaloblastik anemi denilmektedir.

Kalp-Damar Sağlığı

Folik asit, kandaki yüksek homosistein seviyelerini kontrol etmek için B6 ve B12 vitaminleriyle birlikte iş birliği yapmaktadır. Yüksek homosistein seviyeleri; kalp ve damar hastalıkları geçirme riskinizi arttırır. Bu sebeple folik asit, kalp damar sağlığının korunmasında önemlidir.

Kanser

Bazı araştırmalar folik asidin çeşitli kanser risklerini azaltabileceğini öne sürüyor. Ancak daha fazla çalışmaya ihtiyaç vardır.

Depresyon

Yapılan bazı araştırmalarda folik asit ile depresyon arasında bir ilişki olabileceği üstünde durulmaktadır. Gelecekte yapılacak olan çalışmalarla bu alan aydınlatılabilir.

Bazı koşullarda folik asit ihtiyacınız artabilir. Bu durumlar aşağıda maddelenmiştir;

• Alkolizm
• Anemi
• Devam eden ishal
• Uzun süren ateş
• Hemodiyaliz
• Bağırsak hastalıkları
• Karaciğer hastalığı
• Sürekli devam eden stres durumu
• Midenin ameliyatla alınması

Folik Asitin Faydaları Nelerdir?

Folik asitin birçok faydası bulunmaktadır. Başlıca faydalarından bahsedecek olursak; kalp damar sağlığının korunmasında, hamilelerde sağlıklı bir bebek gelişimine katkı sağlamasında önemlidir. Ayrıca folik asit anemi oluşma riskini engeller.

Sağlıklı Bir Diyet Modeli

Sağlıklı bir beslenme modelinde vitamin ve mineral eksikliklerinin oluşması yok denecek kadar az bir durumdur (hastalık durumları hariç). Takviyeler ise sadece gerektiği zaman gereken dozda ve uzman kontrolünde kullanılmalıdır. Diyet tarzı insanlar için oldukça önemlidir. Sağlığın temelini oluşturan önemli unsurların başında kişinin diyet tarzı gelmektedir. Batı diyet modeli, besin ögeleri eksiklikleri için uygun zemin hazırlamaktadır. Batı diyet modelinde, bol şekerli ürünleri, işlenmiş etler ve fast food yaygındır, sebze ve meyve tüketimi ise minimumdur. Bu nedenle alınması gereken besin maddeleri bu diyette eksik olarak alınmaktadır. Akdeniz diyeti ise en sağlıklı diyet tarzlarının başında gelir. Hem vitamin hem mineral açısından eksikliğinin görülme sıklığı bu diyet biçiminde oldukça azdır.

Peki hangi besinlerde folik asit bulunuyor;

En iyi folik asit içeren besinler (1 porsiyonda yaklaşık olarak 100 mcg’den fazla folik asiti içerenler): Karaciğer, ıspanak, çiğ, pişmiş ve taze olan Brüksel lahanası, kuşkonmaz.

İyi derecede folik asit içeren besinler (1 porsiyonda yaklaşık olarak 50-100 mcg folik asiti içerenler): Yeşil fasulye, karnabahar, bamya, pişmiş soya fasulyesi, bezelye, taze, çiğ, dondurulmuş veya pişmiş brokoli, nohut, maya ve böbrek.

Orta derecede folik asit içeren besinler (1 porsiyonda yaklaşık olarak 15-50 mcg folik asiti içerenler): Birçok sebze ve meyve, sert kabuklu meyveler, tahin. Ekmek, kahverengi yulaf, kepek, pirinç. Süt ve süt ürünleri, yumurta, kırmızı et, av hayvanlarının etleri.

Folik asitten fakir besinler (Porsiyonunda 15 mcg’dan daha az folik asit bulunanlar): Beyaz pirinç, meşrubatlar, şeker, beyaz undan yapılan hamur işleri, alkollü içecekler diğer etler ve balık.

Diyetisyen Melis Ateş